Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2010, Blaðsíða 232

RITDÓMUR 231
Eins og komið hefur fram er bókin gefin út samhliða samnefndri
sýningu í Þjóðminjasafni Íslands. Sýningunni hefði mátt gera skil í
bókinni, bæði á upplýsandi og fræðilegan hátt. Þar sem Þjóðminjasafn
gefur bókina út sem sýningarrit hefði slík umfjöllun átt vel heima í henni
auk þess sem hún hefði gefið sýningunni lengra líf, þótt vissulega megi
nú nálgast umfjöllun um hana á vefnum.
Eins og áður er sagt er um afar glæsilegt rit að ræða þótt finna megi
á því nokkra hnökra. Það verður að teljast undarlegt og gagnrýnivert að
þar sem bókin er greinasafn sé þar ekki að finna neinn kaf la sem sameini
efni hennar í upphafi eða lok. Ekki síst þar sem greinarnar allar eru svo
augljóslega nátengdar undir hatti Kristnihátíðarsjóðs. Pétur Gunnarsson
rithöfundur skrifar upphafskaf la ritsins, sem einnig ber titil þess
„Endurfundir“. Greinin er virkilega skemmtileg af lestrar og greinilegt að
þar er snjall ritari á ferð. Hvað greinin á sameiginlegt með öðrum í bókinni
er hins vegar ekki auðséð og á engan hátt getur hún talist sameinandi
inngangskaf li að henni. Í staðinn veldur þessi annars skemmtilegi pistill
því að lesandi er orðinn áttavilltur strax í upphafi lesturs.
Þjóðminjavörður skrifar vissulega formála að bókinni en hann er stuttur
þótt hann drepi á það sem ítarlegri inngangskaf li hefði átt að fjalla um,
svo sem tilurð og starf Kristnihátíðarsjóðs og þau áhrif sem tilkoma
hans kann að hafa haft á íslenska fornleifafræði og minjavörslu. Margrét
Hallgrímsdóttir segir í formála sínum að „[m]eð Kristnihátíðarsjóði urðu
kaf laskil í fornleifarannsóknum á Íslandi. Grunnur var lagður að nýrri
þekkingu og færni, sem lengi verður byggt á. Kristnihátíðarsjóður leiddi til
víðtæks samstarfs sérfræðinga og stofnana hérlendis sem erlendis og ef ldrar
menntunar á sviði þjóðminjavörslu“ (bls. [7]). Þeim miklu áhrifum sjóðsins
sem Margrét lýsir svo hefði eðlilega átt að gera skil í ítarlegri grein, en eins
og fram hefur komið er þetta nokkuð sem höfundar einstakra kaf la láta
einnig vera að fjalla um. Það er án efa rétt að tilkoma Kristnihátíðarsjóðs
hafi haft veruleg áhrif á íslenska fornleifafræði og það er auk þess staðreynd
að hann stuðlaði að mikilli samkeppni innan greinarinnar og ýtti þannig
einnig undir gagnrýnisraddir jafnt innan hennar sem utan. Kannski er það
einmitt eitt það mikilvægasta sem af tilkomu sjóðsins hlaust. Hann ýtti
undir gagnrýna umræðu og undirstrikaði fornleifafræði sem mikilvæga
grein í íslensku fræðasamfélagi sem og fyrir þekkingu og söguvitund
íslensks almennings. Um þetta hefði að mínu mati einnig átt að fjalla í
bókinni.
Ritið er uppskerurit, og uppskeran er vissulega góð og henni ber að
fagna. Það er þó skoðun mín að það hefði ekki sakað, og fremur ef lt ritið