Gerðir kirkjuþings - 1991, Side 215

Sr. Guðni Þor Olaisson:
Sögulequr aðdragandi a5 kirkiubókarfærslum og skýrsluskílum.
( Agrip ).
Noíiidin íieíur gert nokkra athugun a uppruna og þróun skýrsiugerðar
presta. Færsla Prestsbiónustuhóka (ministerialbóka) hófst um miðja 10. old,
og er tilskipun um þær í erindisbrefi biskupa frá 1. júli 1746. I þessu
enndisbrefi eru íyrirrnæii urn embættisbækur, sem oiskup a að naloa eða
iáta presta og söfnuði íæra:
1. Eignaskrá kirkna (kirkjuskrá, kirkjustóll). Þessi bók er rituð á visitasíu-
ferftnm biskiiDs undirritiift af b—imamön-nm oo’ vevmd i skjsiasa.fni biskups
eða amtmanns.
2. Bók yfir kirkiureikninsra. sern umsionarmenn kirkiu (kirkjubændur eða
svoneíndir lénsprestar) skuíu annast.
t. Bækur sern prestar skuiu færa osr ávallt séu eisrn kirknanna eða embættis-
(a) Bréfabók þar sern skráð skulu „urnburðarbréf'1' biskupa,
prestastefnusamþvkktir o .þ ii.
(b) Skrá vfir fædda dána o~ vifta
íc) Skráyfir fermda.
(d) Salnaresnstur. þ.e. skrá yfir sóknarbörn, einkurn ungrnenni.
Hér er engin bein fyrirrnynd að Kirkjubókinni/Annálsbókinni, en liðir
3 (b) og (c) er fvrirmvnd að ministerialbókinni, enda voru bessi iiðir
Liður 1, Eignaskrá. er í framhald hinna gömlu
við kirkiurnar, en í sornu bók osr hinni utsendu
íljótlega færðir í eina bók.
máidaga, sem skráðir voru
Kirkjubók eru fyrirmæli urn færslu Kirkjuskrár, og má segja að þar sé aítur
tekin upp skráning i iikingu við hina gömiu máidaga yfir byggingu. eignir,
rettmdi og skyldur kirkna.
Fljotlega uppúr þessu virðast biskupar hafa farið að kalla eftir skýrsium frá
prestum, þar sem þeim er gert að skila árlegu yfirliti yfir gifta, fædda, dána,
iermdá og svo íramvegis. Siðar bættust við skýrslur yfir blinda, prests-
ekkjur, böiusetningar, og fieiri skýrsiur, sem tengdust almennri stjórnsýslu.
En markrnið fyrri skýrslugjörða var að minnsta kosti að hluta til sértækt
fyrir stjörnsýsiu kirkjunnar.
Arift 1551 korna svo eyðubiöð fvrir ársskvrslu presta, þar sem gera skuii
yfirlit yíir messur og altarjsgöngur. I bréíi sem fylgdi eyðublöðunum er sagt
aft vift hverja kirkju skuli vera listi tii að skrá rnessur jafnóðum, og síðan
skuli fylla út eyðubíaðið eftir honum. Einnig eru fyrirmæii urn að
soknarneíndir votti á eyðublaðið um að það sé rétt fært. A næstu áratugum
eru prestar ðftru hverju áminntir urn skii siíkrar ársskýrslu, sern tók aðeins
iíviiyhattar breytinguffi ailttil þessa dags. 1932 samþykkir Kirkjuráð svo
212