Són - 01.01.2003, Blaðsíða 17

NÝ FRAMSETNING Í BRAGFRÆÐI 17
Í bóka- og handritaskrá eru færð handrit og bækur sem ljóðin eru
tekin úr. Þar er og skráð útgáfuár bókar og útgefandi og aldur hand-
rits sé hann þekktur. Sú skrá gefur mönnum kost á að skrá sama
ljóðið alls staðar þar sem það kemur fyrir og mætti þannig nota for-
ritið sem ljóðaskráningarkerfi á bóka- og handritasöfnum.
Í ljóðaskránni eru ljóð skráð undir bragarhætti, höfundi, bók eða
handriti og verður þannig smám saman til mikið safn ljóða undir
ólíkum háttum eftir því sem skráningu vindur fram.
Það gefur augaleið að notin af gagnagrunni þessum aukast jafnt og
þétt eftir því sem efni hans vex og hugbúnaðurinn verður þróaður
frekar. Þannig fengist til dæmis góð yfirsýn yfir íslenska bragsögu
þegar búið væri að skrá meginhætti allra kvæðagreina. Unnt væri að
gera sér betri grein fyrir því hvenær einstakir hættir voru teknir upp
á Íslandi, hvort þeir eru heimatilbúnir eða innfluttir. Þá gæfi nákvæm
skráning af þessu tagi mönnum kost á að rannsaka betur hvernig
hinir erlendu hættir eru lagaðir að íslensku. Ekki má heldur gleyma
öllum þeim möguleikum til gagnvirkni sem slík skráning hefur upp á
að bjóða. Hægt væri að leita í grunninum að einstöku ljóði og komast
að því undir hvaða bragarhætti það væri, eftir hvern og hvar og
hvenær það væri skrifað eða prentað. Sömuleiðis væri mönnum í lófa
lagið að fletta upp á tilteknu skáldi til að fá vitneskju um allan
kveðskap þess sem í grunninn væri kominn. (Í slíkt skráningarkerfi
mætti einnig fella óbundin ljóð og prósaljóð sem þá féllu vitaskuld
ekki undir neinn bragarhátt.)
Vel má hugsa sér að tengja bragarháttaskránni og/eða ljóða-
skránni lagaskrá (nótnaskrá) þar sem fram kæmu þau lög sem samin
hafa verið við einhver ljóða viðkomandi háttar. Miklar upplýsingar
um tónlistararf þjóðarinnar eru í handritum og gömlum prentuðum
bókum. Hefur verið unnið mikið starf á vegum Collegium musicum
við að grafa upp þann tónlistarauð úr handritum og er nú mikill hluti
hans varðveittur á tölvutæku formi. Þá gagnagrunna mætti sem best
tengja bragarháttaskrá. Með því móti tengdust bragsaga og tónlistar-
saga og vörpuðu ljósi hvor á aðra.
Í kennslu hefur hin nýja myndræna túlkun ýmsa kosti fram yfir
hefðbundna framsetningu. Meginkosturinn er náttúrlega fólginn í því
að nemendur geta séð fyrir sér bragmyndir háttanna. Þá geta kenn-
arar æft nemendur í að yrkja með því að fylla upp í reiti bragmynd-
anna. Og þar sem á tölvunni verður unnt að fletta upp á ljóðaskrá við
hvern hátt geta menn þar áttað sig á hvers konar ljóð hafa einkum
verið ort undir hverjum hætti og ef til vill má af slíku draga ályktanir