Són - 01.01.2003, Blaðsíða 24

KRISTJÁN ÁRNASON24
1 Jónas Hallgrímsson (1956:93–94).
2 Snorri Hjartarson (1981:31). Síðar í greininni verður vikið að viðsnúningnum í
upphafi seinni línunnar þar sem orðin grárokkið hraun eru látin mynda þrílið og stúf
í stað tveggja öfugra tvíliða og brjóta þannig upp hrynjandina.
s v s v s v s
s v s v s v
s v s v s v s
s v s v s v
Hér mætti að sjálfsögðu stytta sér leið og segja að vísuhelmingarnir
séu endurteknir og að hver ferskeytt vísa sé tvítekið línupar.
Hrynjandin er hér hnígandi — línurnar byrja á risum og enda á
hnigum — og bragliðirnir eru réttir tvíliðir. En einnig er til rísandi
hrynjandi. Hana er einkum að finna í háttum af erlendum uppruna,
t.a.m. sonnettu en Jónas Hallgrímsson notar þann hátt í kvæðinu fræga
„Ég bið að heilsa“:1
v s v s v s v s v s v
Nú andar suðrið sæla vindum þýðum.
v s v s v s v s v s v
Á sjónum allar bárur smáar rísa
v s v s v s v s v s v
og flykkjast heim að fögru landi ísa,
v s v s v s v s v s v
að fósturjarðar minnar strönd og hlíðum.
Sonnettan er af ætt fjölmargra hátta sem hafa jambíska (þ.e. rísandi)
hrynjandi með fimm risum og eiga rætur sínar að rekja til Ítalíu. Þeir
eru skyldir tersínunni, hættinum á „Gleðileiknum guðdómlega“ (La
Divina Commedia) eftir Dante. Annað dæmi um sonnettuhrynjandi er
að finna í „Leit“:2
v s v s v s v s v s
Ég leita hvítra gleymdra daga, geng
s v v s v s v s v s
grárokkið hraun, við mjóan troðinn veg [...]
Þótt línurnar hjá Jónasi endi á svokölluðum réttum tvíliðum má samt
segja að takturinn sé gefinn með hrynjandi upphafsorðanna og það er