Són - 01.01.2010, Side 14

ÞORGEIR SIGURÐSSON14
án stuðnings af handriti. Jón Helgason (1941:79) skrifaði um þessa
leiðréttingu Finns: „Formelt blev linjen ikke uantagelig derved da
rimet kunde være Gaut-: þótt-, selv om Gætt-: þótt- er bedre. Men selv -
følgelig vil man helst undgaa en rettelse, der indfører et ord, der slet
ikke ligner det overleverede.“ Jón taldi samkvæmt þessu að skothend -
ingar í (1.11) gætu staðist en hann taldi þó ekki rétt að breyta jafn -
miklu og Finnur hafði hér gert.
Texti (1.12) er í aðalhandriti „feck enn fyrr af s¹ckua“ sem ekki
brýt ur milliregluna og er ekkert annað handrit til frásagnar. Aðrir
útgefendur hafa ekki tekið upp leiðréttingu Finns.
Ekkert framangreindra dæma telst vera öruggur vitnisburður gegn
milli reglunni. Dæmin sýna hinsvegar að millireglan er ekki augljós og
að hún er ekki almennt þekkt meðal fræðimanna þrátt fyrir að Kuhn
hafi lýst sams konar reglu í tengslum við kenningu sína um braghvíld
og skiptingu vísuorða. Ástæðan er líklega sú að braghvíldarkenning
hans hefur verið umdeild.
Snorri Sturluson lýsti engri reglu sem bannar röð stuðla og skot -
hendinga eins og að ofan er lýst í kennslubók sinni Snorra-Eddu.
Samtímaskáld hans á 13. öld virtu milliregluna engu að síður. Engin
dæmi voru hér tekin frá 13. og 14. öld vegna þess að engin vísuorð
fundust sem brutu gegn reglunni.
2 Minnkandi frjálsræði í stuðla- og hendingaskipan
Í elstu kvæðum virðast skáldin óhikað hafa nýtt sér alla leyfilega
möguleika við setningu stuðla og skothendinga að teknu tilliti til milli -
reglunnar. Þetta breyttist þegar á leið. Skáldin tóku smám saman að
forðast ýmsa stuðla- og hendingaskipan sem hafði verið algeng áður,
þar á meðal að nota 3. atkvæðastöðu undir fyrri skothendinguna, og
þess vegna verður með tímanum sífellt ólíklegra að frávik finnist frá
millireglunni.
Í lausavísum Egils Skallagrímssonar er meira en fjórðungur stakra
vísuorða með fyrri hendingu í 3. atkvæðastöðu eins og til dæmis bæði
stöku vísuorðin í eftirfarandi vísufjórðungi:
(2.1) Hvarfak blindr of branda, Egill Skallagrímsson,
biðk eirar Syn geira 45. lausavísa, fyrri hl.
þanns berk harm á hvarma
hnitvÄlum mér sitja,