Són - 01.01.2010, Side 33

FYRSTU LEIRSKÁLDIN 33
1225,23 þá er ekkert því til fyrirstöðu að stórir hlutar hennar eða drög
að þeim séu áratug eldri.
Vandinn er að við eigum ekkert fornt handrit. Bæði Konungsbók og
Uppsalaedda virðast vera frá fyrstu áratugum 14. aldar. Forrit Trektar -
bókar líklega frá svipuðum tíma. Brotin í AM 748 4to líka. Ormsbók
mun yngri. En þá er líka hægt að fara í fleiri hugleiki.
Hér segir af hein
Heinar voru merkilegar að fornu. Það var hverjum sláttumanni
nauðsyn að eiga gott brýni og meira að segja sagðar goðsögur af því
hvernig heinaberg séu tilkomin. Í frægum bardögum er kastað eða
skylmst með hein24 og hún gegnir lykilhlutverki í goðsögunni um
skáldamjöðinn í Eddu. Í frásögn Konungsbókar hittir Óðinn fyrir níu
þræla og „tekr … hein af belti sér“ og brýnir en notar síðan heinina
til að espa þrælana hvern gegn öðrum svo allir liggja dauðir. Hér ber
Uppsala-Eddu nokkuð saman við Konungsbók í meginatriðunum, nema
að í hinni fyrrnefndu er frásögnin svona:
Hann fór [þa]r sem voru níu þrælar ok slógu hey. [H]ann bauð
at brýna ljá þeirra. Hann tók [he]in úr pússi sínum ok gáfu þeir
við höfuð sín. Síðan brá hverr ljánum á háls öðrum.25
Nú er það kannski bitamunur en ekki fjár, hvort Óðinn hefur hein ina
við belti eða í pússi (poka, vasa). En það vill svo til að orðasambandið
„taka hein úr pússi sínum“ kemur líka fyrir annars staðar. Sturla
Þórðarson segir svo frá heimsókn Sighvats Sturlusonar til bróður
síns, Snorra, í Stafaholt, þegar Sighvatur gerist friðarpostuli og vill
tryggja að Snorri sláist ekki í lið með Lofti biskupssyni gegn frænd um
Björns Þorvaldssonar:
Snorri var heldur ófrýnn er Sighvatur kom í Stafaholt en þó
samdisk vel með þeim bræðrum og skildu við það að lokið var
liðveislu við Loft.
23 Síðasti atburður sem nefndur er í Háttatali virðist vera eldri en 1223.
24 Í Snorra-Eddu hefur jötunninn Hrungnir hein að vopni (Faulkes 1998:21) og í Víga-
Glúms sögu dreymir hetjuna að hann berjist við fjandmann sinn með harðsteini, sem
mun einmitt vera brýni (ÍF IX:70).
25 Grape et al. 1977:37; samræming mín.