Són - 01.01.2010, Blaðsíða 35

FYRSTU LEIRSKÁLDIN 35
Lokahugleikur
Hér verður ekkert sannað. En það merkir ekki að óleyfilegt sé að
smíða tilgátur og reyna að leiða að þeim rök. Það skal nú gert.
Orðið arnarleir kemur aðeins fyrir í einu handriti Eddu, DG 11, sem
skrifað var í upphafi 14. aldar. Í öðrum handritum er talað um skáld-
fíflahlut.
Ekkert er því til fyrirstöðu að Snorri Sturluson hafi smíðað orðið
arnarleir eftir hugmynd frá Þórarni stuttfeldi, sem talaði um leir ara hins
gamla.
Það virðist augljóst að nafnleysinginn sem þá sauð fyrir að yrkja
níð um Snorra þekkti vísu Þórarins stuttfelds. Hins vegar er líka alveg
ljóst að háðið varð miklu beittara ef áheyrendur vissu að Snorri hefði
búið orðið arnarleir til.
Það er sálfræðilega séð afskaplega ósennilegt að Snorri hafi sett
orðið arnarleir í Eddu eftir 1220, þegar það hafði verið notað til að níða
hann.
Það sem við teljum okkur vita um skrifara og ritstjóra DG 11
bendir til að skrifarinn hafi verið nákvæmur og ekki bætt við frá eigin
brjósti. Ritstjórnin er greinilega höll undir minningu Snorra og
Sturlunga almennt. Það væri ótrúlegt að menn hefðu þá bætt inn
orðinu sem kallaði á níðvísuna um Snorra. Hafi arnarleir hins vegar
staðið í forriti væri mjög líklegt að það fengi að standa.28
Goðsögnin um skáldamjöðinn er miklum mun frumstæðari (og
almennt lakari) í DG 11 en í Gks 2367 4to. Ég hef annars staðar reynt
að sýna að það sé fásinna að reikna með að sagan í DG 11 sé smíðuð
með því að aflaga hina frábæru frásögn í Gks 2367 4to.29
Bræðurnir Sighvatur og Snorri (?) nota báðir orðasambandið að
„taka hein úr pússi sínum.“ Þeir eru ekki aldir upp saman svo það er
varla gerandi ráð fyrir að þetta sé „Sturlungabrandari,“ en þekki
Sighvatur til Eddugerðar eftir Snorra þar sem Óðinn er látinn skapa
stríðsástand með því að taka hein úr pússi sínum, þá verður skopið í
sjálfshóli hans enn beittara en ella.
Ef Snorri hefur samið drög að Eddu áður en hann hélt til Noregs
árið 1218 og skilið eftir á Íslandi, hafa eflaust einhverjir byrjað að
28 Um vissa drætti í skrifaraeðli DG 11 höfum við Lasse Mårtensson skrifað í Scripta
Islandica 2008. Síðan hefur Lasse bætt ýmislegu við í rannsóknum sínum.
29 Heimir Pálsson 2010.