Són - 01.01.2010, Síða 192

BENEDIKT HJARTARSON192
III Um endurfæðingu framúrstefnunnar og
yfirlýsingaformsins í íslenskum samtíma
Þær hugleiðingar um dauða og endurfæðingar framúrstefnunnar sem
settar hafa verið fram að framan eru gagnlegar þegar kemur að því
að lýsa nýjum straumum í íslenskri ljóðagerð. Þegar litið er yfir skrif
margra af yngri ljóðskáldum samtímans má sjá skýr ummerki enn
einnar endurfæðingar framúrstefnunnar. Hér er ekki átt við að ein-
hver skonar afdráttarlaus skil hafi átt sér stað í sögu íslenskrar ljóð -
listar, heldur er gengið út frá því að endurfæðing framúrstefnunnar
felist í að litið sé aftur til hefðar hennar og gengið inn í mælskulist
henn ar með yfirlýsingum um að tími nýrrar fagurfræði sé runninn
upp. Í þeim athugasemdum um íslenska samtímaljóðlist sem fylgja er
síður ætlunin að kanna hvort einhver slík skil hafi í raun og veru átt
sér stað en að fjalla um gildi slíkra yfirlýsinga og virkni þess gjörnings
sem felst í að endurvirkja mælskulist framúrstefnunnar í nýju sögu -
legu umhverfi. Sjónum verður beint að verkum þess hóps skálda sem
kenndur er við Nýhil. Vinna með arfleifð framúrstefnunnar í íslensk -
um samtíma afmarkast vitaskuld ekki við verk þessa hóps en óhætt er
að fullyrða að hann hafi gegnt mikilvægu hlutverki í þeirri úrvinnslu
á arfleifð framúrstefnunnar sem hefur sett sterkan svip á íslenska ljóð-
menningu á síðustu árum. Í brennidepli eru prógrammatískir textar
höfunda sem tengjast hópnum, þar sem greina má skipulega úr -
vinnslu á hefð manifestósins, þeirrar bókmenntagreinar sem hefur
þjónað sem drifkraftur verkefnis framúrstefnunnar frá upphafi tuttug -
ustu aldar. Í umfjölluninni verður leitast við að varpa ljósi á það
fagurfræðilega og menningarlega hlutverk sem yfirlýsingum Nýhil-
hópsins er ætlað að gegna. Greining á birtingarmyndum framúrstefnu
í ljóðagerð hópsins liggur að mestu utan ramma umfjöllunarinnar.
Þessar áherslur helgast af veigamiklu hlutverki prógrammatískra yfir-
lýsinga í starfsemi Nýhil-hópsins, textarnir eru veigamikill þáttur í
þeirri viðleitni hópsins að veita nýjum straumum inn í íslenska
ljóðagerð og sækja aftur til hefða sem lítið hefur borið á hér á landi.
Í grein eftir Viðar Þorsteinsson frá árinu 2006, sem ber þann lýs -
andi titil „Nýhil, eða vandi hins nýja“, má sjá augljós merki þess
hvernig Nýhil-hópurinn gengur inn í mælskulist framúrstefnunnar.
Viðar lýsir Nýhil ekki aðeins sem „helsta fjöregg[i] nýsköpunar í
skáldskap á Íslandi“, heldur fullyrðir hann í niðurlagi greinarinnar að
„félagsskapurinn“ muni „standa vaktina sem fæðingardeild hins nýja