Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2011, Blaðsíða 177

177
ÞJÓÐKIRKJA OG TRÚFRELSI
Í anda þessara markmiða er lagt til að 62.– 64. og eftir atvikum 2. máls-
grein 79. greinar stjórnarskrárinnar verði sameinaðar. Þá er lagt til að hin
sameinaða grein verði færð yfir í mannréttindakafla stjórnarskrárinnar en
engin efnisleg rök mæla með staðsetningu trúfrelsisákvæða í sérstökum
kafla. Virðist eðlilegt að endurskoðuð trúfrelsisgrein komi á eftir greinum
sem fjalla um almennt skoðunar-, tjáningar- og félagafrelsi (það er eftir núv.
74. grein). Hér er því lagt til að byggt verði á grunni núgildandi trúfrelsis-
ákvæða stjórnarskrárinnar enda var orðalag þeirra í veigamiklu atriði fært til
nútímahorfs í lok 20. aldar. Þó skal mælt með að gengið sé afdráttarlausar út
frá rétti einstaklinga en nú er gert. Hin endurskoðaða grein gæti hljóðað á
eftirfarandi hátt:
Allir eiga rétt á að iðka trú eða lífsskoðun í samræmi við sannfæringu sína
og að stofna um það félög. Öllum er frjálst að standa utan slíkra félaga.
Enginn má skorast undan almennri þegnskyldu vegna trúar- eða lífs-
skoðana. Enginn er skyldur til að greiða persónuleg gjöld til trú- eða lífs-
skoðunarfélags sem hann á ekki aðild að.
Ríkisvaldið skal styðja og vernda öll skráð trú- og lífsskoðunarfélög.
Evangelíska lúterska kirkjan er þjóðkirkja á Íslandi. Breyta má þessu
með lögum. Slík lög skal bera undir þjóðaratkvæði til samþykktar eða
synjunar í leynilegri atkvæðagreiðslu.
Hinu breytta trúfrelsisákvæði er ætlað að taka af tvímæli um skoðana-, tján-
ingar- og félagafrelsi á hinu trúarlega sviði. Þá er því ætlað að standa vörð
um rétt þeirra sem standa vilja utan allra trúfélaga og trúariðkunar.
Jafnræðisreglan (65. grein stjórnarskrárinnar) virðist kveða á fullnægj-
andi hátt á um að ekki megi skerða rétt fólks vegna trúar eða lífsskoðana.
Af þeim sökum virðist óhætt að fella brott sértækt ákvæði um að enginn
megi „neins í missa af borgaralegum og þjóðlegum réttindum fyrir sakir
trúarbragða sinna“ eins og segir í núverandi 64. grein stjórnarskrárinnar.
Hins vegar er ljóst að setja þarf trúfrelsinu útmörk og undirstrika að fólk, til
dæmis einhver trúarlegur minnihluti, geti ekki með skírskotun til trúar skor-
ast undan „almennri þegnskyldu“ eins og segir í sömu grein. Þó má líta svo
á að núverandi 64. grein sem kveður bæði á um réttindi og skyldur í þessu
efni búi yfir jafnvægi sem vert sé að halda í. Hér skal því sjónarmiði ekki
mótmælt. Svo virðist samt að tilvísun til almennrar þegnskyldu nægi til að
draga útmörk trúfrelsisins en í henni hlýtur meðal annars að felast að óheim-
ilt sé að brjóta gegn lögum lýðveldisins af trúarástæðum eða með tilvísun til