Peningamál - 01.11.2006, Qupperneq 7

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
3
7
Lækkun óbeinna skatta tefur fyrir nauðsynlegri aðlögun
Eins og Seðlabankinn hefur ítrekað lagt áherslu á er mikilvægasta
verkefni innlendrar hagstjórnar um þessar mundir að vinda ofan
af því mikla ójafnvægi sem er í þjóðarbúskapnum og birtist m.a. í
framleiðsluspennu, vinnuaflsskorti, gríðarlegum viðskiptahalla og
verðbólgu langt yfir markmiði Seðlabankans. Þetta viðfangsefni mun
ef að líkum lætur að mestu leyti hvíla á Seðlabankanum.
Of snemma var slakað á því tímabundna aðhaldi í opinberum
framkvæmdum sem tilkynnt var um mitt árið til þess að það hefði
marktæk áhrif. Aðgerðir stjórnvalda til lækkunar óbeinna skatta og
vörugjalda seinka óhjákvæmilegri aðlögun eftirspurnar og ótímabært
er að rýmka útlánareglur Íbúðalánasjóðs á ný. Peningalegt aðhald þarf
því að vara lengur en ella þar sem aðhaldsstig ríkisfjármála minnkar
að öðru óbreyttu og kaupmáttur ráðstöfunartekna eykst u.þ.b. sem
nemur lækkun verðlags af völdum lækkunar skatta og vörugjalda.
Aðgerðirnar leiða því til aukinnar eftirspurnar og hægja á þeirri aðlögun
í þjóðarbúskapnum sem er forsenda þess að ná tökum á verðbólgunni
til langframa. Þær valda því að hagvöxtur verður u.þ.b. ½ prósentu
meiri á næstu tveimur árum en hann hefði ella orðið nema gripið verði
til mótvægisaðgerða í ríkis fjármálum eða aðhald peningastefnunnar
aukið samsvarandi. Vissulega mun mæld verðbólga minnka töluvert
um nokkurt skeið, eða þar til að áhrif verðlagslækkunarinnar hafa
gengið yfir ári eftir að hún kemur til framkvæmdar. Undirliggjandi
verðbólguþrýstingur minnkar hins vegar ekki. Þvert á móti eykst hann
þegar líða tekur á spátímann og áhrifa aukinnar eftirspurnar fer að
gæta. Í fráviksspá með peningastefnuviðbrögðum er því horft fram
hjá fyrstu áhrifum lægri óbeinni skatta og vörugjalda á verðbólgu.2
Hins vegar bregst peningastefnan við þensluáhrifum aðgerðanna sem
tekur að gæta á árinu 2008. Til þess að verðbólgumarkmiðið náist í
lok spátímans er hér reiknað með að þurfi um 0,25-0,5 prósentum
hærri stýrivexti á öllu tímabilinu en hefði þurft án lækkunar skatta og
vörugjalda.
Útlit fyrir að kostnaðarverðbólga hafi verið ofmetin
Í síðustu spá Seðlabankans var reiknað með að gengislækkun
á fyrri hluta ársins og launakostnaðarauki vegna endurskoðunar
kjarasamninga í júní sl. myndu skila sér fljótt í aukinni verðbólgu
og að hún næði hámarki í 11% um mitt næsta ár. Nú liggur fyrir
að Seðlabankinn ofspáði verðbólgu umtalsvert á þriðja fjórðungi
þessa árs. Jafnframt er útlit fyrir að kostnaðaráhrifin hafi í heild verið
ofmetin og endurspeglast það í nýju spánni. Áfram er þó gert ráð fyrir
töluverðum áhrifum og ekki útilokað að áhrifin verði meiri en nú er
reiknað með.
Horfur eru á að verðbólga verði um 7½% á síðasta fjórð-
ungi þessa árs og hækki í tæplega 8% á fyrsta fjórðungi næsta árs.
Verðbólguhorfur til næsta hálfa árs hafa því batnað verulega frá því í
júní, þótt verðbólga sé áfram langt yfir verðbólgumarkmiðinu.
2. Slíkar aðgerðir geta haft annarrar umferðar áhrif í gegnum launaþróun, en ólíklegt að svo
verði nú vegna þess að þegar hefur verið samið um töluverðar viðbótarhækkanir launa.