Peningamál - 01.11.2006, Qupperneq 9

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
3
9
II Ytri skilyrði og útflutningur
Enn eru ytri skilyrði þjóðarbúsins að mörgu leyti góð. Hagvöxtur
hefur aukist á mikilvægustu markaðssvæðunum. Heldur hefur dregið
úr áhyggjum af verðbólgu í kjölfar nokkurrar lækkunar orkuverðs á
haustmánuðum. Langtímavextir víða um heim hafa lækkað í kjölfarið
og gefið vaxtamunarviðskiptum byr undir báða vængi. Þessar alþjóð-
legu hræringar hafa ásamt hærri stýrivöxtum ýtt undir styrk krónunnar
og annarra hávaxtagjaldmiðla. Hinar hagstæðu ytri aðstæður eru þó
e.t.v. ekki byggðar á traustum grunni. Ójafnvægið í heimsbúskapnum,
sem fjallað hefur verið um í síðustu heftum Peningamála, er enn til
staðar. Ofgnótt sparnaðar í Asíu og olíuútflutningsríkjum fjármagnar
enn viðskiptahalla og einkaneyslu í Bandaríkjunum og víðar, þ.m.t.
á Íslandi. Leiti heimsbúskapurinn hratt í átt til jafnvægis kann það
að leiða til erfiðrar aðlögunar í löndum þar sem hraður vöxtur hvílir
á hagstæðum alþjóðlegum fjármálaskilyrðum. Í spám sem hér eru
kynntar er gengið út frá því að þessi aðlögun verði hægfara og án
veru legra áfalla fyrir íslenskan þjóðarbúskap. Í þeirri forsendu er fólgin
mikil óvissa.
Gott ástand á helstu mörkuðum endurspeglast í háu útflutnings-
verði, sem vegur þyngra en hátt verð innfluttrar orku. Afli og útflutn-
ingur sjávarafurða hefur hins vegar verið í lægð á þessu ári og horf-
urnar fyrir næstu tvö ár eru ekki sérlega góðar. Útflutningur mun engu
að síður aukast hratt vegna aukinnar álframleiðslu.
Horfur á áframhaldandi örum vexti heimsframleiðslunnar
Efnahagsbatinn í Evrópu heldur áfram, en talsvert hefur hægt á hag-
vexti í Bandaríkjunum. Nokkuð dró úr hagvexti í Japan á öðrum fjórð-
ungi ársins, en útlán eru farin að aukast á ný eftir margra ára samdrátt.
Japanski seðlabankinn er tekinn að draga úr slakanum í peningamál-
um. Framhald þess gæti haft töluverð áhrif á vaxtamunarviðskipti og
þar með gengi krónunnar. Þróunin í Evrópu skiptir þó líklega mestu
máli.
Heimsframleiðslan jókst heldur meira á fyrri hluta ársins en
spár höfðu gert ráð fyrir. Aukin alþjóðavæðing, sem hefur örvað
vöxt heimsverslunarinnar ásamt einstaklega hagstæðum skilyrðum
á fjármálamörkuðum í heiminum, hafa verið mikilvægir drifkraftar
vaxtarins undanfarin ár. Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn spáir rúmlega 5%
hagvexti árið 2006 og að aðeins dragi lítillega úr vextinum á næsta
ári. Gangi spáin eftir yrði núverandi hagvaxtarskeið í heiminum hið
mesta frá upphafi áttunda áratugarins. Ör hagvöxtur hefur leitt til
þess að verðbólguþrýstingur hefur aukist mjög undanfarið. Mikil
framleiðsluaukning í mörgum svokölluðum nýmarkaðsríkjum hefur
stóraukið eftirspurn eftir flestum tegundum hrávara og olíu og leitt til
mikillar hækkunar heimsmarkaðsverðs, þótt nýlega hafi orðið nokkur
lækkun. Fram til þessa hefur verðhækkunin þó ekki haft teljandi áhrif
á kjarnaverðbólgu í helstu iðnríkjunum, enda mikil samkeppni í fram-
leiðslugeirunum sem einnig má rekja til áðurnefndrar alþjóðavæðingar
en með henni hefur mikið nýtt vinnuafl streymt inn í heimshagkerfið.
1. Tölur fyrir 2006 eru bráðabirgðatölur.
Heimild: Reuters EcoWin.
Mynd II-1
Alþjóðleg hagþróun
1.ársfj.1998 - 2.ársfj. 20061
Hagvöxtur á helstu viðskiptasvæðum Íslands
Magnbreyting VLF frá sama ársfjórðungi fyrra árs (%)
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
200620052004200320022001200019991998
Bandaríkin
Bretland
Evrusvæði
Japan
1. Tölur fyrir 2005 - 2011 byggjast á spá Alþjóðagjaldeyrissjóðsins.
Heimild: Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn.
Mynd II-2
Alþjóðleg hagþróun 1970 - 20111
Heimsframleiðsla og heimsverslun
Br. frá fyrra ári (%)
Vöxtur heimsframleiðslu (v. ás)
Vöxtur heimsverslunar (h. ás)
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
201020052000199519901985198019751970
Br. frá fyrra ári (%)