Peningamál - 01.11.2006, Side 12

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
3
12
næstunni. Þótt horfur séu almennt góðar ríkir nokkur óvissa um getu
nýmarkaðsríkja til að standa af sér þrengri skilyrði í heimsviðskiptum
og á alþjóðlegum fjármálamörkuðum.
Skammtímavextir á uppleið en langtímavextir hafa lækkað
nokkuð
Seðlabankar víða um heim hafa brugðist við auknum verðbólguþrýst-
ingi með því að hækka stýrivexti. Af nítján seðlabönkum OECD-ríkja
hafa sextán hækkað stýrivexti frá maílokum. Skammtímavextir hafa
hækkað í takt við stýrivexti en langtímavextir hafa hins vegar lækkað
nokkuð frá því um mitt sumar. Langtímavextir í helstu iðnríkjunum
hækkuðu framan af árinu eða allt til byrjunar júlímánaðar en hafa
síðan lækkað (sjá mynd II-7). Þessi þróun skýrist e.t.v. af væntingum
um minni hagvöxt í Bandaríkjunum en áður var búist við. Aukin eft-
irspurn frá seðlabönkum í Asíuríkjum eftir langtímaríkisskuldabréfum í
stað skemmri bréfa gæti einnig skýrt að hluta til breytingar á skamm-
tíma- og langtímavöxtum. Væntingar fjárfesta um að stýrivaxtahækk-
unarferli Seðlabanka Bandaríkjanna sé lokið eða að líða undir lok gætu
einnig skýrt þessa þróun langtímavaxta.
Olíuverð á niðurleið?
Olíuverð hefur lækkað talsvert frá útgáfu síðustu Peningamála. Óvíst
er hvort lækkunin sé varanleg, því að á haustmánuðum er eftirspurn
jafnan hvað minnst, eftir tímabil aukinnar bensíneftirspurnar á sumar-
leyfistímanum, en áður en vetrarkuldi eykur eftirspurn eftir olíu til
húshitunar á norðurhveli. Minni eftirspurn eftir olíu gæti einnig verið
merki um að hægt hafi á vexti heimsframleiðslunnar. Hver sem skýr-
ingin kann að vera er ljóst að lækkun olíuverðs ætti að létta talsvert
á verðbólguþrýstingi sem myndaðist vegna mikilla hækkana framan
af árinu.
Aflabrögð dræm framan af ári
Horfur eru á að afli dragist saman í ár og útflutningur sjávarafurða
minnki að raungildi annað árið í röð. Samkvæmt tölum Hagstofu
Íslands nam samdrátturinn 5% á fyrstu átta mánuðum þessa árs.
Meginskýring samdráttarins er 410 þús. tonnum minni loðnuafli á
þessu ári en í fyrra, eða 69% samdráttur. Á móti hefur botnfiskafl-
inn það sem af er ári verið nokkru meiri en í fyrra, eða um 13 þús.
tonnum, sem var um 2% aukning. Eftir því sem líður á árið dregur
úr vægi minni loðnuafla á vetrarvertíð og gert er ráð fyrir að útflutn-
ingur sjávarafurða dragist saman um 3% á þessu ári. Vitað er að illa
horfir með loðnustofninn og ekkert hefur fundist af loðnu seinustu
mánuði. Því eru horfur með loðnuafla á næsta ári mjög óljósar. Einnig
eru aflaheimildir í ýsu og þorski minni á yfirstandandi fiskveiðiári sem
hófst hinn 1. september sl. en á liðnu fiskveiðiári. Þá er einnig dökkt
útlit með karfastofninn og líkur á að afli muni dragast saman á næstu
árum. Botnfiskaflinn á næsta ári mun því dragast saman. Af þessu
leiðir að spáð er að útflutningur sjávarafurða muni dragast saman
á næsta ári, eða um 2% að raungildi. Það yrði þriðja árið í röð sem
framleiðsla sjávarafurða dregst saman. Erfitt er að leggja mat á horfur
um afla og útflutningsverðmæti sjávarafurða árið 2008. Mikil óvissa
Heimild: Reuters EcoWin.
%
Mynd II-7
Vextir 10 ára erlendra ríkisskuldabréfa
Daglegar tölur 1. janúar 2003 - 3.október 2006
0
1
2
3
4
5
6
2006200520042003

Bandaríkin
Bretland
Evrusvæði
Japan
Heimildir: Bloomberg, NYMEX, Reuters EcoWin.
US$/fat
Mynd II-8
Heimsmarkaðsverð á hráolíu
Mánaðarlegar tölur janúar 2002 - desember 2008
Heimsmarkaðsverð á hráolíu
Framvirkt verð á hráolíu
0
10
20
30
40
50
60
70
80
2008200720062005200420032002
Heimildir: Hagstofa Íslands, London Metal Exchange, NYMEX,
Seðlabanki Íslands.
Jan. 1999 = 100
Mynd II-9
Verð á sjávarafurðum (í erl. gjaldmiðli) og áli
Verð sjávarafurða alls (v. ás)
Álverð (h. ás)
Spá um verð sjávarafurða (v. ás)
Framvirkt verð áls (h. ás)
‘99 ‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08
90
95
100
105
110
115
120
125
130
1.000
1.250
1.500
1.750
2.000
2.250
2.500
2.750
3.000
$/tonn