Peningamál - 01.11.2006, Qupperneq 21

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
3
21
bít andi út spátímabilið. Þar haldast í hendur minnkandi vaxtamunur
við útlönd sökum hraðrar lækkunar innlendra stýrivaxta og mikill við-
skiptahalli sem kallar á aðlögun gengis. Í fráviksspánum styrkist gengi
krónunnar hins vegar nokkuð sökum meira peningalegs aðhalds.
Einkaneysla
Ör vöxtur einkaneyslu hefur einkennt efnahagslífið síðastliðin ár.
Sam kvæmt spám bankans verður meðalvöxtur einkaneyslu á árunum
2002 til 2006 hinn mesti síðan á árunum 1971 til 1974. Vöxturinn
hefur verið knúinn áfram af vexti ráðstöfunartekna, aukinni hreinni
eign heimilanna, stórbættu aðgengi að lánsfé og vaxandi skuldsetn-
ingu og væntingum um áframhaldandi eftirspurn eftir vinnuafli og
hag vöxt.
Vöxtur einkaneyslu virðist hafa náð hámarki á öðrum ársfjórðungi
í fyrra þegar hann mældist 15% miðað við sama fjórðung árið áður.
Síðan hefur hægt nokkuð á vextinum í takt við spár Seðlabankans.
Einkaneysla jókst þó enn mjög ört á fyrsta fjórðungi þessa árs, eða um
tæp 12% samkvæmt þjóðhagsreikningum Hagstofunnar. Í upphafi
árs jókst bjartsýni neytenda á ný sem að hluta til má rekja til mikillar
umræðu um frekari stóriðjuframkvæmdir. Sviptingar á fjármálamörk-
uðum og gengislækkun krónunnar drógu hins vegar snarlega úr þess-
ari bjartsýni. Vöxtur einkaneyslu var 4,6% á öðrum fjórðungi ársins
samkvæmt þjóðhagsreikningum sem er sami vöxtur og júlíspá bank-
ans gerði ráð fyrir.
Óbreyttar horfur um vöxt einkaneyslu fram til ársloka 2007
Í grunnspám, sem birst hafa í Peningamálum á árinu, hefur verið
dregin upp mjög áþekk mynd af þróun einkaneyslu. Spáð hefur verið
að nokkuð hratt dragi úr ársvextinum fram á mitt næsta ár, en þá
hefjist samdráttur er fari vaxandi út spátímabilið. Þróun einkaneyslu
í grunnspánni er í meginatriðum eins fram til loka næsta árs. Hröð
lækkun stýrivaxta í grunnspánni leiðir hins vegar til þess að verulega
dregur úr samdrætti einkaneyslu þegar líða tekur á spátímabilið.
Kaupmáttur ráðstöfunartekna er sömuleiðis hærri á spátímabilinu öllu
miðað við júlíspána sökum minni verðbólgu og aðgerða ríkisstjórn-
arinnar til lækkunar matvælaverðs. Þrátt fyrir að reiknað sé með minni
launahækkunum en í síðustu spá vega þessir þættir þyngra.
Í sumar spáði bankinn 6,2% vexti einkaneyslu í ár, stöðnun
á næsta ári og 7,7% samdrætti árið 2008. Nú er gert ráð fyrir að
einkaneysla aukist um 6% á þessu ári, spáð er ½% vexti á næsta ári
og 3% samdrætti árið 2008. Samdráttur einkaneyslu á árinu 2008 er
mun meiri í fráviksspánum tveimur þar sem peningastefnan er töluvert
aðhaldssamari.
Endurnýjuð bjartsýni heimila
Flestar vísbendingar benda til þess að hægt hafi á vexti einkaneyslu
eftir því sem liðið hefur á árið, eins og spár bankans gerðu ráð fyrir (sjá
töflu IV-1). Væntingavísitala Gallup hefur þó gefið nokkuð breytileg
skilaboð. Eftir að hafa lækkað nánast samfellt síðan í febrúar stóð
vísitalan í rúmum 88 stigum í júlí og höfðu íslenskir neytendur þá ekki
verið jafn svartsýnir á aðstæður í efnahags- og atvinnumálum síðan í
Mynd IV-3
Vöxtur einkaneyslu 1971-20081
Magnbreyting frá fyrra ári (%)
1. Grunnspá Seðlabankans 2006-2008.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
20062001199619911986198119761971
Mynd IV-4
Vöxtur einkaneyslu 2006-2008
Magnbreyting frá fyrra ári (%)
Heimild: Seðlabanki Íslands.
-14
-12
-10
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
200820072006
Grunnspá
Fráviksspá með óbreyttum vöxtum
Fráviksspá með peningastefnuviðbrögðum
55
70
85
100
115
130
145
160
-12
-8
-4
0
4
8
12
16
200620052004200320022001
Væntingavísitala Gallup (v. ás)
Vöxtur einkaneyslu (h. ás)
1. Væntingavísitala í lok ársfjórðungs.
Heimildir: Capacent Gallup, Hagstofa Íslands.
Vísitala Magnbreyting frá fyrra ári (%)
Mynd IV-5
Einkaneysla og væntingavísitala Gallup
1. ársfj. 2001 - 3. ársfj. 20061
Væntingavísitala Gallup til sex mánaða (v. ás)