Peningamál - 01.11.2006, Blaðsíða 31

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
3
31
VI Vinnumarkaður og launaþróun
Atvinnuleysi er líklega nálægt lágmarki á yfirstandandi hagvaxtar skeiði.
Eftirspurn eftir vinnuafli er enn mikil, sérstaklega í þjónustugrein um.
Samkvæmt könnun meðal stærstu fyrirtækja sem gerð var í september
vildu hins vegar færri fyrirtæki í framleiðslugreinum fjölga starfsmönn-
um á næstu mánuðum en í maí, en meirihluti þeirra telur enn skorta
starfsfólk. Aðstreymi erlends vinnuafls bendir til þess að umframeft-
irspurn eftir vinnuafli verði ekki nema að litlu leyti mætt innanlands.
Þrátt fyrir töluvert meiri aukningu erlends vinnuafls undan farna mán-
uði en áður var gert ráð fyrir, er líklegt að áfram verði töluverður þrýst-
ingur á laun á næstu misserum.
Atvinnuleysi hefur náð lágmarki
Það sem af er ári hefur atvinnuleysi verið í takt við spá Seðlabankans
sem birtist í Peningamálum hinn 6. júlí, eða 1,4%. Skráð atvinnuleysi
minnkaði í september í 1% en leiðrétt fyrir árstíðarsveiflu hefur það
haldist óbreytt, 1,3% frá marsmánuði. Spáð er að atvinnuleysi verði
svipað til ársloka og það mælist um þessar mundir, en að það aukist
lítillega á næsta ári og verði komið í 3,5% árið 2008.
Lítið atvinnuleysi samrýmist ekki verðstöðugleika
Samband atvinnuleysis og verðbólgu í þessari uppsveiflu og þeirri
síðustu staðfestir að atvinnuleysi sem er minna en metið jafnvægis-
atvinnuleysi, í kringum 2½%, samrýmist ekki verðbólgumarkmiðinu
(sjá mynd VI-2).1 Atvinnuleysi hefur verið minna en 2% frá því um
mitt síðasta ár og virðist hafa náð lágmarki, en á sama tíma hefur
verðbólga aukist úr tæplega 3% í 7,2%. Svipuð þróun varð í síðustu
uppsveiflu en þá dró hratt úr atvinnuleysi á vormánuðum ársins 1999
og varð það að teknu tilliti til árstíðarsveiflu minnst 1,1% í október árið
2000. Á sama tíma jókst verðbólga og var orðin 6% ári seinna.
Innlend vinnuaflsnotkun eykst enn ...
Niðurstöður vinnumarkaðskönnunar Hagstofu Íslands fyrir þriðja fjórð-
ung ársins benda til þess að vinnuaflsnotkun hafi enn vaxið töluvert á
alla mælikvarða. Starfandi fólki fjölgaði um 5,7% frá sama tíma árið
2005 og atvinnuþátttaka jókst um 1,1 prósentu og var 84,2%. Horfur
eru á að atvinnuþátttakan á þessu ári verði nálægt því sem hún varð
mest árið 2001 þegar hún var 83,6%. Heildarvinnustundum fjölg-
aði meira en starfandi fólki, eða um 6,2%, þar sem meðalvinnutími
lengdist um 0,3 klukkustundir á viku. Vinnuaflsnotkun, mæld í heildar-
vinnustundum, jókst töluvert meira á höfuðborgarsvæðinu (7,9%) en
á landsbyggðinni (3,2%).
... og ekki dregur úr fjölgun erlendra starfsmanna ...
Nýlegar tölur sýna hvernig umframeftirspurn eftir vinnuafli undan-
farin ár hefur verið mætt með innflutningi vinnuafls. Á síðasta ári
0
1
2
3
4
5
6
7
8
‘05 ‘06‘04‘03‘02‘01‘00‘99‘98‘97‘96‘95‘94‘93‘92‘91
Heimildir: Vinnumálastofnun, Seðlabanki Íslands.
Mynd VI-1
Atvinnuleysi janúar 1991 - september 2006
% af mannafla
Atvinnuleysi
Atvinnuleysi (árstíðarleiðrétt)
Heimildir: Hagstofa Íslands, Vinnumálastofnun.
Mynd VI-2
Atvinnuleysi og verðbólga 1991-2005
Verðbólga %
0
1
2
3
4
5
6
7
8
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5
Atvinnuleysi %
Heimild: Hagstofa Íslands.
Mynd VI-3
Breytingar á vinnuafli
2003-2006
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
7
Meðal-
vinnutími
(klst.)
Heildar-
vinnustundir
(%)
Atvinnu-
leysi
(prósentur)
Fjöldi
starfandi
(%)
Atvinnu-
þátttaka
(prósentur)
1. ársfj. 2004
2. ársfj. 2004
3. ársfj. 2004
4. ársfj. 2004
Breyting frá sama fjórðungi fyrra árs
1. ársfj. 2005
2. ársfj. 2005
3. ársfj. 2005
4. ársfj. 2005
1. ársfj. 2006
2. ársfj. 2006
3. ársfj. 2006
1. Sjá t.d. umfjöllun í Rammagrein 1 ,,Jafnvægisatvinnuleysi og spenna á vinnumarkaði” í
Peningamálum 2001/4, bls. 6-7.