Peningamál - 01.11.2006, Qupperneq 49

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
3
49
IX Stefnan í peningamálum
Stýrivextir Seðlabanka Íslands eru nú hærri en þeir hafa verið frá því að
núverandi fyrirkomulag skráningar slíkra vaxta var tekið upp árið 1997.
Að stýrivaxtahækkuninni í júlí meðtalinni hafa þeir verið hækkaðir um
1,75 prósentur frá því að spáin sem birtist í júlíhefti Peningamála var
gerð. Eftir að hafa aukist hratt í júlí og ágúst en hjaðnað í september
var tólf mánaða verðbólga í byrjun október svipuð og í júní. Á þriðja
fjórðungi ársins reyndist verðbólga nokkru minni en gert var ráð fyrir í
júlíspánni, en var enn langt yfir markmiði Seðlabankans.
Miðað við mælda verðbólgu hafa raunstýrivextir því ótvírætt
hækkað. Þeir hafa einnig hækkað umtalsvert á flesta aðra mælikvarða,
því að auk verulegrar hækkunar stýrivaxta virðist hafa dregið úr
verðbólguvæntingum á mörkuðum og meðal fyrirtækja. Í ágúst
voru verðbólguvæntingar heimila hins vegar hinar hæstu frá 2001.
Vaxtamunur við útlönd hefur aukist verulega og gengi krónunnar
styrkst. Hins vegar hefur miðlun peningastefnunnar um vaxtarófið að
sumu leyti miðað aftur á bak. Að vísu má túlka umtalsverða lækkun á
ávöxtun ríkisbréfa til tveggja og fimm ára sem vísbendingu um lægri
verðbólguvæntingar, en ávöxtun verðtryggðra bréfa lækkaði einnig
uns áhrifa af fyrirhuguðum skattalækkunum fór að gæta. Lækkun
ávöxtunarkröfunnar má líklega að nokkru leyti rekja til erlendra fjár-
málaskilyrða og aukinna vaxtamunarviðskipta, enda hefur gengi ýmissa
hávaxtagjaldmiðla hækkað verulega á sama tíma og krónan. Einnig eru
aðgerðir ríkis stjórnarinnar til lækkunar matvæla verðs til þess fallnar að
beina eftirspurn fjárfesta frá verðtryggðum skuldabréfum og að óverð-
tryggðum bréfum og þrýsta þannig upp ávöxtunarkröfu verðtryggðu
bréfanna og lækka verðbólguálag óverðtryggðu bréfanna.
Að því gefnu að gengi krónunnar gefi ekki verulega eftir á
næstu misserum virðast verðbólguhorfur til næstu tveggja ára heldur
betri en þegar Seðlabankinn mat þær í sumarbyrjun og töluvert betri
horft til skemmri tíma. Það skýrist einkum af nokkru minni verðbólgu
á þriðja fjórðungi þessa árs en spáð var í júlí og hærra gengi krón-
unnar en þá var reiknað með. Laun hafa ennfremur hækkað minna en
spáð var í byrjun júlí. Á hinn bóginn telst framleiðsluspenna nú hafa
verið heldur meiri á síðasta ári en síðast var reiknað með, þótt jafn-
framt séu vísbendingar um að hraðar muni draga úr henni á þessu og
næsta ári. Það snýst hins vegar við árið 2008 enda er stýrivaxtaferill
grunn spárinnar nokkru lægri en í síðustu spá en það endurspeglar spá
fjárfesta og greiningaraðila um hratt minnkandi aðhaldsstig peninga-
stefnunnar. Verðbólga fer því heldur vaxandi í grunnspánni þegar líður
að lokum spátímans en þrátt fyrir það eru verðbólguhorfur til tveggja
ára heldur betri en síðast. Verðbólga við lok tveggja ára spátímabilsins
er þó enn yfir markmiði Seðlabankans. Í því felast mikilvæg skilaboð.
Spáferill sem byggist á peningastefnureglu bendir hins vegar til þess
að ná megi markmiðinu með nokkurri viðbótarvaxtahækkun.
Verðbólguhorfur mjög háðar gengisþróun
Verðbólguhorfur til næstu tveggja ára verður einnig að meta í ljósi
þess hve mjög þær eru háðar tiltölulega hagstæðri gengisþróun.
Sterkari króna átti nokkurn þátt í hjöðnun verðbólgunnar í september
%
Mynd IX-1
Stýrivextir seðlabanka
Daglegar tölur 1. janúar 1998 - 18. október 2006
Heimildir: Reuters EcoWin, Seðlabanki Íslands.
0
2
4
6
8
10
12
14
16
200620052004200320022001200019991988
Ísland
Bandaríkin
Evrusvæðið
Mynd IX-2
Raunstýrivextir
Vikulegar tölur 7. janúar 1998 - 31. október 2006
Raunstýrivextir m.v.:
verðbólgu
verðbólguálag ríkisbréfa til u.þ.b. 8 ára
verðbólguálag ríkisbréfa til u.þ.b. 5 ára
verðbólguvæntingar almennings
verðbólguvæntingar fyrirtækja
verðbólguvæntingar sérfræðinga á fjármálamarkaði
Heimild: Seðlabanki Íslands.
%
0
2
4
6
8
10
12
14
200620052004200320022001200019991998
Mynd IX-3
Mismunandi verðbólguferlar
%
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Grunnspá
Fráviksspá með óbreyttum vöxtum
Fráviksspá með peningastefnuviðbrögðum
Verðbólgumarkmið
1
2
3
4
5
6
7
8
9
2008200720062005