Peningamál - 01.11.2006, Blaðsíða 83

HRÆRINGAR INNAN PENINGAHAGFRÆÐINNAR
OG STARFSEMI SEÐLABANKA
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
3
83
Seðlabanki Íslands og nýkeynesísk hagfræði
Markmið, mótun og framsetning aðgerða Seðlabanka Íslands í
peningamálum hafa tekið stakkaskiptum á undanförnum árum.
Framþróunin hefur endurspeglað þær framfarir sem var lýst hér að
framan. Verðbólgumarkmið var tekið upp í mars árið 2001 og líkt
og annars staðar fylgdu stórauknar áherslur á spágerð og markvissa
framsetningu á röksemdum aðgerða bankans. Síaukið gagnsæi
við mótun og kynningu peningastefnu Seðlabankans sést glöggt af
orðræðu Peningamála og endurbótum á spám bankans. Seðlabankinn
hefur leitast við að veita verðbólguvæntingum betri kjölfestu og draga
úr óvissu á mörkuðum með því að veita meiri upplýsingar um líklega
þróun stýrivaxta næstu misserin. Þetta hefur bankinn m.a. gert með
beittari og opinskárri orðræðu, með því að tjá sig um þær væntingar
sem lesa má út úr framvirkum vöxtum á markaði, með því að birta
stýrivaxtaferla sem samkvæmt hermunum líkans bankans tryggja
að verðbólgu markmiðinu verði náð á spátímabilinu og með því að
koma á föstum vaxtaákvörðunardögum. Gagnsæið hefur einnig birst
í breytingum á spám bankans. Grunnspá bankans hefur breyst frá því
að miðast við óbreytta stýrivexti út spátímabilið yfi r í að ganga út frá
stýrivaxtaferli sem endurspeglar væntingar markaðs- og greiningaraðila
um þróun stýrivaxta á næstu misserum. Englandsbanki og sænski
seðlabankinn hafa t.d. valið sömu leið.
Rannsóknarstarf Seðlabankans hefur einnig aukist til muna frá því
að undirbúningur að upptöku verðbólgumarkmiðs hófst. Rannsóknir
hafa beinst að kortlagningu miðlunarferlis peningastefnunnar, hag-
sveifl urannsóknum og eiginleikum verðbólguþróunar. Þá hefur ómæld
vinna verið lögð í þróun nýs ársfjórðungslegs þjóðhagslíkans (QMM)
sem tók við af eldra líkani í upphafi ársins (sjá Ásgeir Daníelsson o.fl .,
2006). Nýja líkanið er ekki nýkeynesískt, jafnvægisskilyrði þess eru ekki
afrakstur hámörkunar markaðsaðila heldur útkoma tölfræðilegs mats
á (langtíma)samböndum ýmissa hagstærða.10 Samræmi við gögnin er
því sett skör hærra en samkvæmni við fræðin með tungutaki Pagans
(2003).11
Aðferðir Seðlabankans við verðbólguspár hafa jafnframt tekið
breytingum í áranna rás (sjá t.d. rammagrein VIII-1 á bls. 46-47 í Pen-
ingamálum 2006/1). Greina má skýra tilhneigingu í þróun verðbólgu -
spágerðar bankans til að byggja í auknum mæli á nýkeynesískum
áherslum. Framleiðsluspenna fékk aukið vægi í spám bankans á árinu
2002 og í nýju ársfjórðungslíkani bankans er verðbólguspárjafnan
10. Val á jöfnum og skamm- og langtímaskilyrðum í QMM byggist ekki eingöngu á tölfræði -
legu mati, einnig er litið til dýnamískra eiginleika líkansins í heild (sjá nánar í Ásgeir Daníels-
son o.fl., 2006).
11. Fukac og Pagan (2006) skipta þjóðhagslíkönum seðlabanka niður í fjórar kynslóðir þar
sem DSGE-heildarjafnvægislíkön skipa fjórðu kynslóðina. QMM-líkan Seðlabankans skipar
sér í flokk annarrar kynslóðar líkana. Þau líkön eru mun minni en fyrstu kynslóðar líkönin
og leggja áherslu á skýra framsetningu framboðshliðar með framleiðslufalli og notkunar
villuleiðréttingarformsins (e. error correction form) til að lýsa skammtímaeiginleikum helstu
efnahagssambanda. Mikilvægi framsýnna væntinga í QMM-líkaninu er reyndar meira í
takt við þriðju kynslóð líkana. Megineinkenni þriðju kynslóðarinnar er að líkönin byggj -
ast á skýrri framsetningu hámörkunarvanda framsýnna heimila og fyrirtækja sem gefur
vel skilgreint kyrrstætt jafnvægi, en það reyndist oft erfitt að finna slíkt í annarri kynslóð
líkana. Fjórða kynslóðin kynnir til sögunnar ófullkomna samkeppni og flóknari verð- og
launamyndun sem breytir til muna dýnamískum eiginleikum þessara líkana frá þriðju kyn-
slóð líkana þar sem fullkomin samkeppni og auðbreytanleg verð og laun réðu ríkjum.