Peningamál - 01.03.2007, Page 11

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
1
11
Til þess að ráðlegt sé að hefja lækkun stýrivaxta þarf að draga
hratt úr undirliggjandi verðbólgu og horfur á að verðbólgumarkmið-
inu verði náð innan tiltölulega skamms tíma að verða góðar. Verð-
bólguhjöðnun þarf með öðrum orðum að vera varanleg að mati
Seðla bankans. Þetta þýðir að Seðlabankinn mun ekki hlaupa eftir
fyrstu merkjum um verðbólguhjöðnun heldur leggja mat á undirliggj-
andi verðbólguþrýsting og verðbólguhorfur. Í því sambandi er rétt að
ítreka að lækkun mældrar verðbólgu vegna skattalækkunar telst ekki
varanleg. Samkvæmt grunnspánni eru horfur á að verðbólgan hjaðni
nokkuð ört jafnvel að skattaáhrifunum frátöldum (sjá mynd I-9), sem
er forsenda þess að unnt verði að hefja lækkun stýrivaxta fyrir árslok.
Varanleika verðbólguhjöðnunar verður einnig að meta í ljósi þess
hvort viðskiptahallinn stefni nægilega hratt í sjálfbæra stöðu. Meðan
verulegur skortur er á vinnuafli verða forsendur fyrir varanlegri hjöðn-
un verðbólgu afar veikar.
Seðlabankinn mun bregðast óhikað við frávikum
Með stýrivaxtaspánni sem birt er í þessu hefti Peningamála hefur verið
tekið mikilvægt skref í þá átt að gera framkvæmd peningastefnunnar
gagnsærri og skilvirkari en hingað til. Einn helsti tilgangur þess er að
auðvelda markaðsaðilum að sjá fyrir hvernig Seðlabankinn bregst við
breytingum á verðbólguhorfum og haga eigin viðbrögðum í samræmi
við það. Vaxtaferillinn í grunnspánni og tveimur fráviksdæmum gefur
ágæta yfirsýn yfir hvernig seðlabanki sem hefur stöðugt verðlag
að markmiði bregst við mismunandi efnahagslegum aðstæðum.
Seðlabankinn mun halda áfram að vinna að endurbótum á fram-
kvæmd og framsetningu peningastefnunnar með markmið bankans
að leiðarljósi.
Seðlabankinn leitar leiða til þess að auka skilvirkni
peningastefnunnar
Á undanförnum árum hafa af og til komið upp efasemdir um skilvirkni
peningastefnunnar. Að nokkru leyti hefur þessi umræða verið ýkju-
kennd, þótt ýmislegt hafi skert áhrifamátt peningastefnunnar á undan-
förnum árum. Ísland er heldur ekki eina landið þar sem komið hafa
upp slíkar efasemdir um virkni peningastefnunnar á dögum hnattvæð-
ingar. Nýlega hefur nokkuð verið fjallað um hugsanlegar afleiðingar
þess að fjármálafyrirtæki færi bókhald sitt í erlendum gjaldmiðlum í
stað krónu. Hefur því verið haldið fram að slík ráðstöfun gæti jafnvel
gert peningastefnuna óvirka. Það er misskilningur, eins og fjallað er
um í viðauka 1. Hins vegar er mikilvægt að gildandi reglum sé fram-
fylgt, hverjar sem þær eru.
Hinu er ekki að leyna að ýmsir hnökrar hafa verið á virkni mark-
aða sem mikilvægir eru fyrir miðlun peningastefnunnar. Henni hefur
því að sumu leyti verið áfátt á undanförnum árum. Vaxtamyndun á
peningamarkaði hefur t.d. ekki verið með eðlilegum hætti en það hefur
birst í óhóflega miklu fráviki ávöxtunar á peningamarkaði frá stýrivöxt-
um og miklum sveiflum í vöxtum á daglánamarkaði. Seðlabankinn
hefur gripið til ráðstafana sem virðast þegar hafa stuðlað að virkari
vaxtamyndun á þeim markaði. Verðmyndun á skuldabréfamarkaði
hefur ekki síður verið áfátt, m.a. vegna lítillar skuldabréfaútgáfu ríkis-
Mynd I-9
Verðbólga (án áhrifa skattalækkana)
Spátímabil 1. ársfj. 2007 - 4. ársfj. 2009
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
%
50% óvissubil
75% óvissubil
90% óvissubil
Verðbólgumarkmið
Grunnspá
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
2005 2006 2007 2008 2009