Peningamál - 01.03.2007, Qupperneq 43

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
1
43
og svo var einnig á liðnu ári. Tekjurnar jukust lítillega en útgjöld
Íslendinga á erlendri grundu mun meira. Samgöngur skiluðu hins
vegar jákvæðu framlagi til viðskiptajafnaðar þrátt fyrir að tekjur vegna
samgangna hafi dregist verulega saman milli ára. Litlar líkur eru taldar
á því að dragi úr ferðagleði Íslendinga á þessu ári, en á móti kemur að
einnig er búist við fjölgun erlendra ferðamanna hingað til landsins.
Halli á jöfnuði þáttatekna meira en tvöfaldaðist á milli ára
Jöfnuður þáttatekna var neikvæður um næstum 102 ma.kr. á síðasta
ári og nam u.þ.b. þriðjungi viðskiptahallans.1 Jöfnuður þáttatekna
lýsir flæði launa-, vaxta- og arðgreiðslna til og frá landinu. Auk þess
flokk ast svokallaður endurfjárfestur hagnaður, þ.e. hagnaður af fyrir-
tækjum í eigu Íslendinga erlendis að frádregnum hagnaði af fyrirtækj-
um í eigu útlendinga hér á landi, undir þáttatekjujöfnuð. Stærstur hluti
hallans voru hins vegar hreinar vaxtagreiðslur, sem voru neikvæðar um
89 ma.kr. en hrein ávöxtun hlutafjár sem tekur einnig tillit til endurfjár-
fests hagnaðar var neikvæð um 15 ma.kr.
Hrein erlend staða þjóðarbúsins er mjög neikvæð
Hrein erlend staða þjóðarbúsins hélt áfram að versna í fyrra, enda
gríðar legur viðskiptahalli á árinu. Fleira en fjármögnun hallans hefur þó
áhrif á hreina stöðu þjóðarbúsins. Til skamms tíma er staðan nokkuð
næm fyrir gengisbreytingum. Hrein staða var því t.d. enn verri þegar
gengi krónunnar var lægra um miðbik sl. árs. Á móti kemur að gengis-
breytingar erlendrar hlutafjáreignar hafa jákvæð áhrif á stöðuna.
Alls námu erlendar skuldir 5.855 ma.kr. í árslok, en erlendar
eignir alls 4.500 ma.kr. Hrein staða var því neikvæð um 1.355 ma.kr.
Erlendar skuldir Íslendinga jukust um rúmlega 1.045 ma.kr. á síðasta
fjórðungi liðins árs eða sem nemur u.þ.b. allri vergri landsframleiðslu
ársins. Sé einungis litið til hreinnar erlendrar skuldastöðu,2 þ.e.a.s.
hreina stöðu án áhættufjármagns, er staðan neikvæð um 2.350 ma.kr.
eða sem nemur rúmlega tvöfaldri landsframleiðslu. Mynd VII-4 sýnir
hreinnar erlenda stöðu og hreina skuldastöðu Íslands undanfarin tvö
ár í samanburði við stöðuna í nokkrum helstu OECD-ríkjum í lok árs
2005.3 Af samanburðinum sést að Ísland er í sérflokki. Hugsanlegt er
þó að töluverðrar skekkju gæti í gögnum um eignir og skuldir þjóð-
arbúsins. Áreiðanleiki þessarar tölfræði, hvort heldur á Íslandi eða
meðal annarra þjóða, hefur verið töluvert til umræðu, m.a. vegna
þess að misræmi virðist stundum á milli tekju- og gjaldaflæðis og
eigna og skulda. Þetta misræmi á sér þó oftast eðlilegar skýringar
þar sem ávöxtun einstakra liða í eigna- og skuldastofnum getur verið
mjög mismunandi innbyrðis og eins milli tímabila. Vegna þess að bæði
eigna- og skuldastofnar eru mjög stórir í tilviki Íslands, geta skekkj-
urnar orðið miklar miðað við landsframleiðslu.
1. Sjá nánar í rammagrein VII-1. Einnig er áætlað að birta ítarlega umfjöllun um þátta-
tekjujöfnuð og þróun hreinnar erlendrar stöðu þjóðarbúsins eftir þá Daníel Svavarsson og
Pétur Ö. Sigurðsson í næsta hefti Peningamála.
2. Hrein erlend skuldastaða tekur ekki tillit til beinnar fjárfestingar og fjárfestingar í hlutafé en
slík fjárfesting er skilgreind sem áhættufjárfesting.
3. Sambærilegar tölur eru ekki til fyrir árið 2006.
Ma.kr
Mynd VII-3
Hreinar vaxta- og arðgreiðslur og
erlend staða þjóðarbúsins
Ársfjórðungstölur 1. ársfj. 2000 - 4. ársfj. 2006
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Hreinar vaxta- og arðgreiðslur (v. ás)
Erlend staða þjóðarbúsins (h. ás)
10
0
-10
-20
-30
-40
-50
-300
-500
-700
-900
-1.100
-1.300
-1.500
2006200520042003200220012000
Ma.kr
Mynd VII-4
Hrein erlend staða og hrein erlend skulda-
staða nokkurra þróaðra ríkja í árslok 20051
% af VLF
1. Tölur fyrir Ísland einnig fyrir árið 2006.
Heimildir: Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn, heimasíður erlendra seðlabanka
og hagstofa, Seðlabanki Íslands.
-220
-200
-180
-160
-140
-120
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
100
120
Hrein erlend staða
Hrein erlend skuldastaða
Ís
la
nd
(
20
06
)
Ís
la
nd
(
20
05
)
G
rik
kl
an
d
N
ýj
a-
Sj
ál
an
d
Po
rt
úg
al
Á
st
ra
lía
Sp
án
n
Ír
la
nd
Sv
íþ
jó
ð
Ba
nd
ar
ík
in
A
us
tu
rr
ík
i
Br
et
la
nd
Fi
nn
la
nd
Ev
ru
sv
æ
ði
ð
K
an
ad
a
Ít
al
ía
Fr
ak
kl
an
d
Þý
sk
al
an
d
Be
lg
ía
Ja
pa
n
N
or
eg
ur
Sv
is
s