Peningamál - 01.03.2007, Side 48

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
1
48
Hægir á hjöðnun húsnæðisverðbólgu
Dregið hafði jafnt og þétt úr húsnæðisverðbólgu við útgáfu síðustu
Peningamála í byrjun nóvember sl. Horfur voru á að fasteignamark-
aðurinn tæki að kólna, enda skilyrði til fjármögnunar húsnæðiskaupa
orðin töluvert lakari en árið áður. Í lok árs 2006 hafði verðhækkun
íbúðarhúsnæðis ekki haldið í við almenna verðlagshækkun á árinu.
Raunverð fasteigna á höfuðborgarsvæðinu hafði þá lækkað um 2%
frá ársbyrjun.1 Í janúar sl. nam árshækkun húsnæðisþáttarins tæpum
10% og hafði ekki mælst minni síðan í desember árið 2004.2 Frá
áramótum virðist húsnæðisverðbólga hins vegar hafa tekið við sér á
ný og aukið líf færst í fasteignamarkaðinn. Framlag húsnæðiskostn-
aðar til mældrar verðbólgu er enn mjög hátt og má rekja um helming
hækkunar vísitölu neysluverðs á síðustu tólf mánuðum til hækkunar
húsnæðisliðarins.
Í marsbyrjun nam tólf mánaða húsnæðisverðbólga 11,4%.
Kostnaður vegna eigin húsnæðis hafði þá hækkað um rúmlega 3%
frá áramótum og áhrif til hækkunar vísitölu neysluverðs numið 0,5
prósentum. Þar af voru áhrif hækkunar markaðsverðs 0,4 prósent og
raunvaxta 0,1 prósent. Áhrif vaxtabreytinga til hækkunar vísitölunnar
hafa frá árslokum 2005 numið tæpri prósentu.3 Frá síðustu útgáfu
Peningamála hafa hærri vextir haft örlitlu meiri áhrif til hækkunar
húsnæðisþáttarins en hækkun markaðsverðs, enda lækkaði húsnæð-
isverð í árslok 2006. Áhrif hærri raunvaxta munu hins vegar að öðru
óbreyttu byrja að fjara út á næstu mánuðum þegar vaxtahækk-
anir hjá viðskiptabönkum og Íbúðalánasjóði fyrir ári hverfa úr mældri
verðbólgu. Greidd húsaleiga hefur hækkað um 2½% frá áramótum. Í
marsbyrjun var árshækkun greiddrar húsaleigu jafnmikil og kostnaðar
vegna eigin húsnæðis. Húsaleiga hefur því haldið í við hið síðarnefnda
á síðustu tólf mánuðum.
Líklegt er að uppsveiflan á fasteignamarkaði nýlega verði
tímabundin, því að verðlag er hátt og framboð íbúðarhúsnæðis ört
vaxandi. Nýleg hækkun Íbúðalánasjóðs á lánshlutföllum og hámarks-
fjárhæð lána og viðbrögð viðskiptabankanna við þeim er þó til þess
fallin að fresta aðlöguninni með aukinni samkeppni lánafyrirtækja og
kaupmætti á fasteignamarkaði. Slíkar aðgerðir hafa einnig töluverð
áhrif á væntingar neytenda sem eru nú þegar í hámarki.
Hagstæð gengisþróun hefur ekki komið í veg fyrir verðhækkun inn-
fluttrar vöru
Gengi krónunnar hefur verið nokkuð stöðugt frá því í byrjun nóv-
ember. Hagstæð gengisþróun hefur dregið lítið eitt úr undirliggjandi
verðbólguþrýstingi en vegna mikillar innlendrar eftirspurnar, áhrifa
launahækkana og e.t.v. hækkunar hráefnaverðs hefur verð innfluttr-
ar vöru, að frátöldu bensíni, hækkað töluvert á síðustu mánuðum. Í
febrúar, áður en lækkun óbeinna skatta kom til framkvæmda, nam tólf
1. Miðað við þriggja mánaða hreyfanlegt meðaltal.
2. Húsnæðisliður vísitölu neysluverðs inniheldur reiknaða og greidda húsaleigu ásamt
viðhaldskostnaði vegna húsnæðis.
3. Sjá umfjöllun um áhrif vaxtabreytinga á vísitölu neysluverðs á bls. 40 í Peningamálum
2006/3.
0
5
10
15
20
‘0720062005200420032002
12 mánaða breyting vísitölu (%)
Heimild: Hagstofa Íslands.
Mynd VIII-4
Verðlagsþróun: húsnæði og þjónusta
janúar 2002 - mars 2007
Húsnæði
Þjónusta á almennum markaði
Opinber þjónusta
80
90
100
110
120
130
140
Gengisvísitala fyrir vöruinnflutning
Innfluttar vörur án áfengis og tóbaks
Nýjar bifreiðar og varahlutir
Dagvara
‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00‘99‘98‘97
Mars 1997 = 100
Mynd VIII-5
Innflutningsgengi og verðlag innfluttrar
vöru mars 1997 - mars 2007
Heimild: Hagstofa Íslands.
80
100
120
140
160
180
200
220
240
260
280
300
‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00‘09‘98
Greidd húsaleiga
Reiknuð húsaleiga
1992 = 100
Mynd VIII-3
Greidd og reiknuð húsaleiga
janúar 1998 - mars 2007
Heimild: Hagstofa Íslands.