Peningamál - 01.03.2007, Qupperneq 58

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
1
58
Efnahagsframvindan verður aldrei nákvæmlega eins og gert er ráð
fyrir í grunnspá og oft eru frávikin stór. Því er gagnlegt að meta hversu
næmar niðurstöðurnar eru fyrir frávikum sem gætu orðið í þróun
ýmissa lykil stærða efnahagslífsins. Möguleg frávik frá grunnspá eru
vitanlega óteljandi en reynt er að meta hverjir helstu áhættuþættirnir
eru hverju sinni. Fráviksdæmi gegna mikil vægu hlutverki við mat á
helstu óvissuþáttum grunnspárinnar.
Peningalegt aðhald þarf að aukast lækki gengi krónunnar meira
en í grunnspánni
Eins og fjallað er um í megintextanum hefur viðskiptahallinn aldrei
mælst eins mikill og nú og eru horfur á að mun hægar muni draga
úr hallanum en gert var ráð fyrir í fyrri spám, þótt halli á vöru- og
þjónustuviðskiptum muni hverfa þegar líður á spátímann. Þrátt fyrir
þetta helst gengi krónunnar nokkuð sterkt á spátímanum samkvæmt
grunn spánni, enda peningalegt aðhald töluvert í henni. Verulega
hættu verður að telja á að erfi ðleikar við fjármögnun viðskiptahall-
ans gætu leitt til þess að gengi krónunnar lækki mun meira en í
grunnspánni.
Í fráviksdæminu er gert ráð fyrir því að gengi krónunnar lækki á
seinni helmingi ársins, þegar kemur að gjalddögum hárra fjárhæða í
skuldabréfum í krónum gefnum út af erlendum aðilum. Í dæminu er
gert ráð fyrir að gengið lækki um samtals 20% frá grunnspá á þriðja
og fjórða ársfjórðungi. Á sama tíma er gert ráð fyrir því að áhættu-
fælni alþjóðlegra fjárfesta aukist. Það leiðir til þess að vaxtaálag á
erlendar skuldbindingar innlendra aðila hækkar um 1,5 prósentur.
Eins og sjá má á mynd 1 er gert ráð fyrir að Seðlabankinn
bregðist þegar við með hækkun stýrivaxta til að koma í veg fyrir að
tímabundin aukning verðbólgu festi rætur í verðbólguvæntingum.
Á fyrri hluta næsta árs eru vextir bankans orðnir rúmlega 16%, en
þá taka þeir að lækka aftur. Vextir verða þó hærri en í grunnspánni
alveg fram á seinni hluta ársins 2009.
Þótt bankinn hækki vexti kröftuglega, tekst honum samt ekki
að koma í veg fyrir að verðbólga aukist um sinn í kjölfar gengislækk-
unarinnar. Verðbólga er um 1½ prósentu hærri en í grunnspá í árslok
Rammagrein IX-2
Fráviksdæmi
50% óvissubil
75% óvissubil
90% óvissubil
Grunnspá
Mynd 1
Stýrivextir - fráviksdæmi
Spátímabil 1. ársfj. 2007 - 4. ársfj. 2009
Heimild: Seðlabanki Íslands.
%
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
2005 2006 2007 2008 2009
Fráviksdæmi með gengislækkun
Fráviksdæmi með stóriðjuframkvæmdum
Á mynd IX-11 sést hvernig slagsíða áhættumats verðbólgu-
spárinnar endurspeglast í samsvarandi slagsíðu áhættumats stýrivaxta-
ferilsins. Þannig eru líkur á að stýrivextir á spátímanum verði hærri en
í grunnspánni meiri en líkur á að þeir verði lægri. Miðað við líkinda-
dreifingu stýrivaxtaferilsins eru töluverðar líkur á því að stýrivextir
verði á bilinu 13½-15½% að meðaltali á öðrum fjórðungi þessa árs
og á bilinu 12¾-16½% á þeim fjórða. Þegar líða tekur á spátímabilið
er óvissubilið orðið mjög breitt, sem sýnir að mikil óvissa er um fram-
vindu efnahagsmála um þessar mundir.
50% óvissubil
75% óvissubil
90% óvissubil
Grunnspá
Mynd IX-11
Stýrivextir
Spátímabil 1. ársfj. 2007 - 4. ársfj. 2009
Heimild: Seðlabanki Íslands.
%
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
2005 2006 2007 2008 2009