Peningamál - 01.03.2007, Qupperneq 59

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
1
59
50% óvissubil
75% óvissubil
90% óvissubil
Grunnspá
Mynd 2
Verðbólga - fráviksdæmi
Spátímabil 1. ársfj. 2007 - 4. ársfj. 2009
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
%
Fráviksdæmi með gengislækkun
Fráviksdæmi með stóriðjuframkvæmdum
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
2005 2006 2007 2008 2009
Verðbólgumarkmið
2007 og nær hámarki um mitt næsta ár þegar hún verður um 2½
prósentu meiri en í grunnspá (sjá mynd 2). Smám saman dregur úr
verðbólgunni á ný og í fráviksdæminu næst verðbólgumarkmiðið í
árslok 2009, u.þ.b. tveimur árum seinna en í grunnspánni.
Peningastefnan þarf að bregðast tímanlega við nýjum
stóriðjuframkvæmdum
Í grunnspánni er ekki gert ráð fyrir frekari stóriðjuuppbyggingu á
spátímanum. Það hefur jafnan verið stefnan að taka ekki tillit til
slíkra framkvæmda fyrr en miklar líkur eru orðnar á að ráðist verði í
þær, en taka frekar tillit til þeirra í áhættumati spárinnar. Verði hins
vegar af áformum um miklar stóriðjuframkvæmdir yrði eftirspurn
eftir innlendum framleiðsluþáttum töluvert meiri en gert er ráð fyrir
í grunnspánni. Verðbólguþrýstingur verður því meiri þótt sterkara
gengi kunni að vinna þar á móti, a.m.k. í byrjun.
Við mat á mögulegum áhrifum frekari stóriðjuuppbyggingar
á efnahagsframvinduna og framkvæmd peningastefnunnar er gert
ráð fyrir því að álverið í Straumsvík verði stækkað um 280 þús. tonn
og að ráðist verði í byggingu nýs 240 þús. tonna álvers í Helguvík í
tveimur 120 þús. tonna áföngum. Miðað er við að heildarkostnaður
á þessu ári vegna álversframkvæmda og orkuöfl unar verði um 11
ma.kr., um 45 ma.kr. á næsta ári og rífl ega 100 ma.kr. árið 2009 en
þá verður meginþungi framkvæmda. Samtals er því gert ráð fyrir
framkvæmdum upp á rúmlega 150 ma.kr. á spátímanum til ársloka
2009. Heildarkostnaður framkvæmdanna er hins vegar áætlaður hátt
í tvöfalt meiri, eða tæplega 290 ma.kr. (u.þ.b. 25% af vergri lands-
framleiðslu ársins 2006), sem fellur til á tímabilinu 2007-2014, en
að mestu leyti á árunum 2008-2011 (90% heildarkostnaðar). Þessar
framkvæmdir munu kalla á aukna vinnuafl snotkun og er miðað við
um 4.700 ársverk í tengslum við framkvæmdirnar á spátímanum, en
rúmlega 8.300 ársverk alls, sem dreifast með svipuðum hætti á fram-
kvæmdartímabilið og fjárfestingarkostnaðurinn. Gert er ráð fyrir því
að skipting kostnaðar í innlendan og erlendan þátt sé u.þ.b. til helm-
inga. Skipting milli innlends og erlends vinnuafl s er svipuð. Þessar
upplýsingar byggjast í meginatriðum á áætlunum væntanlegra fram-
kvæmdaraðila.
Í þessu fráviksdæmi er gert ráð fyrir því að gengi krónunn-
ar styrkist um u.þ.b. 5% þegar framkvæmdaráformin eru tilkynnt
um mitt þetta ár og að Seðlabankinn bregðist þegar við með 0,25
prósentna hækkun vaxta. Vaxtalækkunarferli sem hefst samkvæmt
grunnspá á síðasta ársfjórðungi þessa árs er seinkað fram á mitt
næsta ár en þá eru vextir bankans um 15% og því um 2 prósentum
hærri en í grunnspánni. Það felst jafnframt í fráviksdæminu að ekki
verður unnt að lækka stýrivexti jafn hratt og ella, verði ráðist í þessar
framkvæmdir. Þannig eru vextir bankans um 14% í lok næsta árs og
um 10% í árslok 2009 í stað 6% í grunnspánni. Framkvæmdirnar
kalla því á mun aðhaldssamari peningastefnu en gert er ráð fyrir í
grunnspánni (sjá mynd 1).
Tímanleg hækkun stýrivaxta og styrking krónunnar þegar
framkvæmdaráætlunin er kynnt, gera það að verkum að verðbólga
minnkar hraðar en í grunnspánni og er hún orðin um 1½% snemma
á næsta ári (sjá mynd 2). Eftir það tekur hún hins vegar að aukast
á ný, eftir því sem framkvæmdarþunginn eykst, og yrði verðbólga
komin að markmiði Seðlabankans í lok árs 2008.