Peningamál - 01.03.2007, Qupperneq 61

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
1
61
Gerist það hins vegar að smám saman fari að draga úr framboði
lánsfjár í krónum í kjölfar þess að lánastofnanir færi bókhald sitt í er-
lendum gjaldmiðli gæti staðan breyst. Það gæti t.d. gerst að lánastofn-
anir yrðu tregar til að lána í krónum eða að lánskjör yrðu ,,óeðlilega”
óhagstæð. Í þessu samhengi verður þó að hafa í huga að á meðan
eftirspurn er eftir lánsfé í krónum meðal almennings og fyrirtækja, t.d.
hjá þeim sem vilja forðast áhættu tengda gengissveifl um, eru hagn-
aðartækifæri fyrir lánafyrirtæki til staðar (eða önnur fyrirtæki á meðan
aðgengi að þessum markaði er óheft) og því erfi tt að sjá fyrir sér að
þessi starfsemi hverfi , þótt ekki sé útilokað að hún geti minnkað að
umfangi frá því sem nú er.2
Áhrif Seðlabankans á verð peninga, þ.e. vexti, ráðast af getu hans
til að hafa áhrif á magn peninga í umferð. Hvernig sem uppgjörum
fjármálafyrirtækja er háttað hefur bankinn einkarétt á að gefa út krón-
ur. Litlar líkur eru á að krónan hverfi af sviðinu sem viðskiptamiðill (e.
medium of exchange) án atbeina stjórnvalda. Á meðan enn er þörf
fyrir krónur í viðskiptum, t.d. í viðskiptum með vöru sem greiða þarf
fyrir með peningum, og vegna uppgjörs samninga, skattgreiðslna
o.s.frv., verður áhrifamáttur peningastefnunnar einhver. Litlu breytir
þótt notkun seðla og myntar sé tiltölulega lítil hér á landi því að stór
hluti viðskipta er eftir sem áður gerður upp í krónum.3
Áhrif þess að erlendur gjaldmiðill yrði uppgjörsgjaldmiðill fjár-
málafyrirtækja
Við fyrstu sýn virðast áhrif þess á miðlun peningastefnunnar að uppgjör
fjármálaviðskipta yrði í erlendum gjaldmiðli í stað króna geta orðið meiri
en fyrri áhrifi n. Verði erlendur gjaldmiðill uppgjörsgjaldmiðill fjármála-
viðskipta gæti velta á innlendum fjármálamörkuðum, þ.e.a.s. mörkuð-
um þar sem stunduð eru viðskipti með verðbréf skráð í krónum, dregist
saman og þar með geta Seðlabankans til að hafa áhrif á vaxtakjör út
vaxtarófi ð. Framkvæmd peningastefnunnar yrði einnig vandasamari
vegna þess að nýta þarf upplýsingar sem fólgnar eru í markaðsverði
sem verður erfi ðara ef skilvirkni markaðanna minnkar.
Dragist innlend lánastarfsemi saman yrði þörf innlendra fjármála-
fyrirtækja fyrir útgáfu verðbréfa í krónum minni. Það hefði óheppileg
áhrif á innlenda peninga- og skuldabréfamarkaði þar sem hann yrði
grynnri. Nú þegar er við talsverðan vanda að etja í þeim efnum vegna
takmarkaðrar skuldabréfaútgáfu ríkisins. Ástæða er til að hvetja rík-
ið til þess að sinna betur því hlutverki sínu að tryggja næga útgáfu
markaðsbréfa ríkissjóðs til þess að vaxtamyndun á skuldabréfamarkaði
verði með eðlilegum hætti. Vegna þess að skuldaraáhætta ríkissjóðs er
lítil sem engin eru vextir ríkisskuldabréfa mikilvægir viðmiðunarvextir í
markaðsviðskiptum.
2. Einnig má hugsa sér að eftirspurn eftir lánsfé í krónum fari minnkandi en það gæti dregið
úr áhrifamætti peningastefnunnar með sama hætti, a.m.k. um vaxtafarveg peningastefn-
unnar. Sú þróun tengist hins vegar ekki sérstaklega umfjöllunarefni þessa viðauka, heldur
er ein birtingarmynd þeirrar alþjóðavæðingar íslensks hagkerfi s sem hefur ágerst á síðustu
árum og mun líklega halda áfram, óháð því hvort fjármálafyrirtæki fari að færa bókhald sitt
í evrum eða ekki.
3. Í þessu samhengi má nefna að almenningur virðist mjög tregur til að leggja af notkun eigin
gjaldmiðils, jafnvel í löndum þar sem ríkir óðaverðbólga, sjá Giovannini og Turtelboom
(1994).