Peningamál - 01.03.2007, Side 73

BIRT ING E IG IN STÝRIVAXTASPÁR EYKUR
ÁHRIFAMÁTT PENINGASTEFNU SEÐLABANKA
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
1
73
patient in removing its policy accommodation”), uns hann hóf hækk-
unarferli sitt og gaf til kynna að vextir yrðu hækkaðir í skrefum (“the
Committee believes that policy accommodation can be removed at a
pace that is likely to be measured”).
Á síðustu misserum hefur gætt vaxandi stuðnings við að ganga
enn lengra með því að seðlabankar birti opinberlega eigin spá um þró-
un stýrivaxta. Fordæmi Seðlabanka Nýja-Sjálands, Noregsbanka og nú
síðast sænska seðlabankans vega þar þyngst ásamt nýjum greinum og
rannsóknarritgerðum sem hafa rökstutt kosti upplýsingagjafar seðla-
banka af þessu tagi. Mishkin, einn helsti gagnrýnandi þess sjónarmiðs
að slík upplýsingagjöf sé gagnleg, hefur nú sannfærst um gildi þess að
seðlabankar birti opinberlega spár um þróun stýrivaxta (sjá Giavazzi
og Mishkin, 2006).
2. Valkostir seðlabanka um undirliggjandi
stýrivaxtaferil í spám
Seðlabankar hafa í meginatriðum þrjá valkosti þegar kemur að vali
á undirliggjandi stýrivaxtaferli fyrir spár ef þeir velja að birta ferilinn.
Í fyrsta lagi að gera ráð fyrir óbreyttum stýrivöxtum frá spádegi og
út spátímabilið, í öðru lagi að byggja á væntingum markaðsaðila um
þróun stýrivaxta og í þriðja lagi geta seðlabankar sjálfi r sett fram stýri-
vaxtaspá. Loks geta seðlabankar valið að greina ekki frá undirliggjandi
stýrivaxtaferli. Hverri leið fylgja kostir og gallar.
2.1 Óbreyttir vextir
Fyrst eftir að verðbólgumarkmið náði útbreiðslu og aukin áhersla var
lögð á gerð verðbólguspáa byggðust spár seðlabanka oftast á for-
sendu um óbreytta vexti út spátímabilið. Spám af þessu tagi var ætl-
að að meta horfur í efnahagsmálum að því gefnu að stýrivöxtum sé
haldið óbreyttum. Verðbólga yfi r markmiði (á seinni hluta spátímabils-
ins) gaf til kynna að vextir þyrftu að hækka og öfugt (sjá t.d. Vickers,
1998). Spá sem byggist á óbreyttum stýrivöxtum getur þannig gefi ð
ákveðna vísbendingu um líklegar aðgerðir í peningamálum. Þessari
aðferð fylgja hins vegar ýmsar takmarkanir og vandamál. Um þau var
fjallað í Peningamálum 2006/2, þegar ákveðið var að hætta að byggja
grunnspá Seðlabankans á þessari forsendu: „Ef þjóðhags- og verð-
bólguspá seðlabanka byggist á óbreyttum stýrivöxtum út spátímabilið
gefur slík spá óskýr skilaboð um þróun stýrivaxta á spátímanum og
hefur því takmörkuð áhrif á væntingar markaðsaðila um þróun vaxta.
Slík spá er raunar ekki samkvæm sjálfri sér því að mikilvægur hluti hag-
kerfi sins, þ.e. viðbrögð peningastefnunnar við efnahagsþróuninni og
miðlun hennar í gegnum áhrif væntinga um þróun stýrivaxta á lang-
tímavexti, er tekinn úr sambandi, eða a.m.k. dregið mjög úr mikilvægi
viðbragðanna. Þessu geta fylgt ýmis vandamál við spágerðina. Spáin
getur orðið óstöðug, sérstaklega þegar spáð er langt fram í tímann.
Túlkun hennar getur því orðið ákafl ega erfi ð og gagnsemi því tak-
mörkuð.“ (Peningamál 2006/2, bls. 51).
Þessi vandi verður því meiri sem frávik verðbólgu frá markmiði
eykst. Með því að birta spá með óbreyttum stýrivöxtum sem sýnir
verðbólgu langt yfi r verðbólgumarkmiði er seðlabanki að missa af
gullnu tækifæri til að gefa vísbendingu um hve mikið bankinn telji að