Peningamál - 01.03.2007, Qupperneq 83

BIRT ING E IG IN STÝRIVAXTASPÁR EYKUR
ÁHRIFAMÁTT PENINGASTEFNU SEÐLABANKA
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
1
83
dregur úr áhrifum Seðlabankans á væntingar þessara aðila og um leið
úr áhrifamætti peningastefnunnar. Þessi reynsla undirstrikar nauðsyn
þess að samræmi sé á milli þeirra skilaboða sem bankinn sendir frá sér
og aðgerða hans í peningamálum. Samtímis endurspeglar þessi reynsla
að strangur boðskapur í Peningamálum er mun óljósari leið til að hafa
áhrif á væntingar markaðsaðila en birting eigin stýrivaxtaspár. Mark-
aðsaðilar verða að geta sér til um hve mikla hækkun vaxta bankinn
er að boða með beittri orðræðu en ef bankinn birtir vaxtaspá er mun
auðveldara að sjá hve mikla hækkun bankinn sér fram á.
Af síðustu heftum Peningamála að dæma er ljóst að sýn mark-
aðsaðila á framvindu stýrivaxta hefur verið mjög ólík sýn Seðlabank-
ans. Bankinn hefur því ítrekað verið í þeirri stöðu að birta grunnspá
sem hann telur óraunsæja, þ.e.a.s. spá sem sýnir verðbólgu umfram
verðbólgumarkmið nær allt spátímabilið. Þetta hefur torveldað viðleitni
bankans til þess að færa væntingar markaðsaðila nær eigin mati og
dregið úr trúverðugleika hans. Núverandi fyrirkomulag með grunnspá
og tvær fráviksspár hefur ennfremur þann galla að fjölmiðlar og mark-
aðsaðilar virðast ekki átta sig á gildi hvers spáferils fyrir sig, en það
hefur e.t.v. leitt til takmarkaðrar umfjöllunar um spár bankans.
Ef litið er á þá stýrivaxtaferla sem hafa legið til grundvallar spá
Seðlabankans allt frá árslokum 2004 og byggst á væntingum mark-
aðsaðila sem lesa má úr fólgnum framvirkum vöxtum og niðurstöð-
um kannanna kemur í ljós að þróun stýrivaxta hefur orðið allt önnur
í reynd (sjá mynd 6). Í langfl estum tilvikum hafa markaðsaðilar gert
ráð fyrir lækkun stýrivaxta þegar stutt er liðið á spátímabilið en í reynd
hafa stýrivextir haldið áfram að hækka. Þessir ferlar hafa að sjálfsögðu
haft veruleg áhrif á niðurstöður þjóðhags- og verðbólguspár bankans.
Spá sem byggist á stýrivaxtaferli sem bankinn telur í bestu sam-
ræmi við verðbólgumarkmið sitt hefur því ótvíræða kosti:
• Markaðsaðilar fá meiri upplýsingar um líklega framvindu stýrivaxta.
Það er til þess fallið að gera verðlagningu á markaði skilvirkari, auka
áhrif Seðlabankans á markaðsvæntingar og þar með auka áhrif
peningastefnunnar.
• Verðbólga næði ævinlega markmiði á spátímabilinu. Það ætti að
vera ákveðin kjölfesta fyrir verðbólguvæntingar og auka traust á
peningastefnu bankans og auðvelda miðlun hennar til markaðs-
aðila og almennings.
• Spáin ætti að vera hin besta sem völ er á í þeim skilningi að hún
byggist á öllum upplýsingum sem bankinn býr yfi r.
• Auðveldara yrði að meta spár bankans og nota þær til að rökstyðja
aðgerðir í peningamálum.
Niðurlag
Í þessari grein hafa verið færð rök fyrir því að Seðlabankinn ætti að
stíga það skref að byggja grunnspá sína á eigin stýrivaxtaferli og birta
hann opinberlega. Seðlabankinn hefur þegar breytt starfsháttum sín-
um á ýmsa vegu til að gera framkvæmd peningastefnunnar gagnsærri
og leitast við að haga kynningu og miðlun upplýsinga um markmið
og mótun stefnunnar þannig að auðvelt eigi að vera fyrir almenning
%
Mynd 6
Stýrivextir og væntingar markaðsaðila í
Peningamálum 2004/4-2006/31
Stýrivextir
Væntingar markaðsaðila
1. Fram að Peningamálum 2005/3 eru væntingar markaðsaðila
eingöngu lesnar út úr fólgnum framvirkum vöxtum en eftir það
er einnig stuðst við svör greiningaraðila um þróun stýrivaxta.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
20062005 2007