Peningamál - 01.07.2007, Qupperneq 69

ERLEND STAÐA ÞJÓÐARBÚSINS OG ÞÁTTATEKJUR
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
2
69
Sú skoðun hefur verið sett fram að líta eigi framhjá slíkum fl utn-
ingi á eignarhaldi en ýmis álitaefni koma upp í því sambandi. Fyrst ber
að nefna að oft á tíðum eru ekki fyrirliggjandi nákvæmar upplýsingar
um hverjir eru eigendur erlendu eignarhaldsfélaganna. Innlendir aðilar,
stundum með lögheimili á Íslandi koma oftast fram fyrir hönd þess-
ara félaga en upplýsingar um eignarhald í slíkum félögum er stundum
erfi tt að nálgast. Helgast það m.a. af því að lögheimili þessara félaga
er erlendis og því þarf að beina fyrirspurnum þangað eða til þeirra
einstaklinga sem komið hafa fram fyrir hönd félaganna en lögheimili
þessara einstaklinga er ýmist hérlendis eða erlendis. Upplýsingar um
nákvæmt eignarhald í slíkum eignarhaldsfélögum koma einna helst
fram þegar útbúin er útboðslýsing fyrir skráð félag í Kauphöll Íslands
en nokkur tími kann að líða frá þeim tíma er erlent eignarhaldsfélag
fjárfestir í skráðu félagi og þar til að útbúin er útboðslýsing vegna
hlutafjárútboðs.
Hafa ber í huga að fl est erlend eignarhaldsfélög í eigu innlendra
aðila eru gerð upp eins og þau væru íslensk félög og því skilar afkoma
þeirra sér inn í afkomu íslenska móðurfélagsins að fullu. Meginbreyt-
ingin er sú að eignarhaldið á hlutum í innlendum félögum er vistað
í erlendum eignarhaldsfélögum. Vistun hlutabréfanna erlendis hefur
engin áhrif á uppgjör móðurfélagsins hér heima.13
Eins fram hefur komið geta áhrif þess að fl ytja eignarhlut í inn-
lendum félögum til útlanda verið mikil þegar kemur að tölum um beina
fjárfestingu. Í því sambandi ber einnig að hafa í huga að í þeim skýrslum
sem birtust um íslenskt efnahagslíf árið 2006 var vakin athygli á kross-
eignarhaldi í íslenskum fyrirtækjum og á því hversu fá fyrirtæki væru
ráðandi í atvinnugreinum Íslendinga.14 Árið 2004 áttu 8 fyrirtæki 78%
beinnar fjármunaeignar Íslendinga erlendis, þar af eitt fyrirtæki 35%.
Lágar arðgreiðslur og ekki tekið tillit til hækkunar
markaðsverðs í verðbréfafjárfestingu
Algengt er að hlutafélög og verðbréfasjóðir greiði ekki arð til fjárfesta
heldur felst ávinningur þeirra í mögulegri hækkun á markaðsvirði bréf-
anna. Þau fyrirtæki sem greiða út arð miða arðgreiðslur við nafnverð
hlutabréfanna sem gerir lága prósentu af markaðsvirði þeirra, sam-
anber hlutfall arðgreiðslna í samanburði við markaðsverð (e. dividend
yield). Ágætt dæmi um þetta er að lífeyrissjóðirnir hafa sýnt miklu
hærri ávöxtun af erlendri verðbréfaeign sinni en tölur í töfl u 3 gefa til
kynna. Í útreikningum lífeyrissjóðanna er stærsti hluti ávöxtunarinnar
hækkun á markaðsvirði en ekki arðgreiðslur.
Eins og vikið var að hér að framan er ekki meðtalin sú hækkun
sem orðið getur á markaðsvirði verðbréfafjárfestingar. Þetta er í sam-
ræmi við þá aðferðafræði sem fram kemur í handbók Alþjóðagjald-
eyrissjóðsins um greiðslujöfnuð og erlenda stöðu (IMF 1993) en þar
13. Lagt hefur verið fram lagafrumvarp nr. 685/2007 um tekjuskatt (söluhagnaður á hlutabré-
fum) fyrir Alþingi þar sem söluhagnaður af hlutabréfum í eigu félaga hefði orðið skattfrjáls
að uppfylltum vissum skilyrðum. Með samþykkt þess hefði ávinningurinn af því að flytja
eignarhald á hlutabréfum í erlend eignarhaldsfélög minnkað mikið eða horfið. Ekki náðist
samkomulag um afgreiðslu lagafrumvarpsins fyrir þinglok í mars 2007.
14. Sjá t.d. skýrslu Merill Lynch „Icelandic banks: credit curves to steepen” frá 20.september
2006.