Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1991, Blaðsíða 22

Einar Sigurbjörnsson
ritninganna” frá 1970. Þá kynnti hann síðara Vatikanþingið, „Minnisblöð
um annað Vatikanþing.” Auk þessa skrifaði hann kynningargreinar um
guðfræðideildina í Handbók stúdenta 1965 og kynningu á guðfræði-
náminu fyrir stúdenta í fjölriti, „Guðfræðinám. Nokkrar leiðbeiningar.” I
þeim báðum koma fram viðhorf hans til guðfræðinnar og sú áhersla hans,
að guðfræði sé kirkjuleg, ekki aðeins fræðileg, heldur líka hagnýt.
Af ritum próf. Jóhanns um efni þau er hann fjallaði um á kennslustóli,
eru trúarbragðafræðin fyrirferðarmikil. Jóhann gerði sér mikið far um
að kynna stúdentum stefnur og strauma í nútímahugsun í þeim tilgangi að
gera þá hæfa til þess að vega og meta og nálgast stefnumar á grundvelli
fagnaðarerindisins. Jóhanni var ljóst, að einangrun íslands í menningar-
legu tilliti væri rofin og ásókn alls kyns menningar- og trúarstrauma ætti
eftir að verða mikil. „Mikill kraftur virðist vera í ýmsum gerðum
þjóðfélags- og menningarheimspeki á síðari árum, ekki sízt fyrir þá sök,
að samskipti milli þjóða hafa stóraukizt um víða veröld eftir síðari stór-
styrjöld.”21 Ahugi hans á að kynna stefnur og strauma í samtímahugsun
var í því skyni að búa menn undir ásókn hinna nýju strauma, því að guð-
fræðingur má ekki ekki láta deigan síga, þó að verkefni guðfræðinnar
virðist vanmetið og margir telji tíma kirkjunnar talda:
Kristnihald undir ísfargi vantrúar (glacies infidelitatis) er alveg eins merkilegt
rannsóknarefni og kristnihald undir jökli er merkilegt efni í skáldsögu og
leikflutning.22
Guðfræðingurinn er nefnilega kallaður til að vera trúr Drottni sínum og
þeirri köllun, sem hann kallar til.
Til rita í almennum trúarbragðafræðum eru veigamest Heidegger og
frumatriði existensheimspekinnar (1969), „Existensiell hugsun og
existensheimspeki” (1972), „Verkefni og stefnur heimspekinnar” (1972),
„Kenningar Kants um hinn góða vilja” (ártal vantar) og „Carl Gustav
Jung 1875-1961” (ártal vantar).
A hinn bóginn ritaði Jóhann um mál, sem eru af fræðasviði kenni-
mannlegrar guðfræði, einkum prédikunarfræði. Ritaði hann um prédik-
unina, eðli hennar og hlutverk, form hennar og uppbyggingu og kom
margt af því efni fram í fjölritum, sem hann safnaði saman í heild undir
heitinu Hómiletískir þœttir II (1972). Það er góð yfirferð í prédikunar-
fræði, þar sem greint er frá uppbyggingu greinarinnar, formi prédikana,
vinnuaðferðum og mismunandi hlutverkum ræðu. Þá hefur heftið að
geyma kafla um þróun kirkjuársins og um ræðuflutning. Sá kafli sýnir
vel, að Jóhanni var ekki aðeins umhugað um innihald prédikunarinnar,
heldur líka formið og flutninginn. Þar varar hann við, að „pappírsbragð”
sé á prédikunum, þ.e., að prédikarar venji sig ekki á að lesa beint af
blöðum. Þá er sérstakur þáttur um fjölmiðla og prédikun í fjölmiðlum.
Lokaþáttur heftisins nefnist „Pistill til prédikunarbræðra” og hefur að
21 „Existensiell hugsun og existensheimspeki“ s.l 1
22 „Hugtakið theologi" s. 7.
20