Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1991, Page 154

Jóhann Hannesson
sveifla um sig sprautum með lyfjum, sem hann vinnur úr þeim
„skepnum”, er sparað hafa. Hann verður að haga sér svo sem hann sé
öllum stundum önnum kafinn við að lækna, leysa vandræði manna, finna
bjargráð og vinna að velferð þeirra. Hann verður að láta svo sem hann sé
að lækna, þótt harm sé í raun og vem að rækta ólæknandi sjúkdóm og ala
á narkomaníunni. Að vísu mun — er til lengdar lætur — ógæfa henda
þann, er slíkt aðhefst og ekki tekur upp betri siði og aðferðir.
Skróp3
Meðal afþróunareinkenna menningar, sem er í sundurlausn, er skrópið.
Þá er ekki aðeins um að ræða skróp krakka, sem eiga að vera í skóla.
Slíkt skróp er að vísu nógu alvarlegt einkenni í sjálfu sér, enda hafa
velferðarrflcin komið á fót skrópskólum, ekki til þess að kenna krökkum
að skrópa, heldur til þess að halda uppi svo föstum aga að þau skrópi
ekki.
Alvarlegra er skróp fullorðinna manna, sem fram kemur í því að þeir
afrækja þau verk, sem þeim er trúað fyrir, eða eiga að leysa af hendi
samkvæmt eðli köllunar sinnar. Nú er ekki þar með sagt að skróparinn
noti ekki tímann, en í stað þess að ganga hreint að verki, tekur skróparinn
til við einhvem hégóma eða brask, notar vit og tíma til fánýtra hluta.
Þannig geta elskendur og hjón skrópað frá kærleikanum. Konur kunna
að skrópa frá litlum bömum sínum til þess að geta haldið áfram að taka
þátt í því glitrandi gleðilífi ungmeyjanna, sem þær eitt sinn lifðu. Karlar
skrópa frá skyldum sínum við konu og böm. Erlendis virðist það vera að
snúast upp í eins konar faraldur að karlar hverfi frá konum og bömum,
og ekkert spyrjist til þeirra framar — og furða vísindamenn sig á
fyrirbæri þessu og flytja um það fyrirlestra við háskóla. Verður ekki
betur séð en að við muni taka það ástand, sem Kínverjar greina frá í
fomum ritum, að böm þekki aðeins mæður sínar, en ekki feður.
Valdhafar skrópa frá stjómarstörfum. Það hefir oft komið fyrir í
sögunni að valdhafi hefir orðið svo fíkinn í gleðskap og listir að
stjómvizkan hefir að engu orðið, en rflcið að rekaldi, sem aðrir valdhafar
hirtu þegar tími var til kominn. Kínversk saga greinir frá keisara, sem
gerðist svo gleðigjam, að hann gætti ekki að sér fyrr en hann var orðinn
fangi fjandmanna sinna, en þeir settu hann í búr og höfðu til sýnis og gáfu
honum heitið „Gleðinnar prins”. Neró lék á fiðlu meðan Rómaborg brann
og skellti síðan skuldinni á kristna menn. Sumir landar vorir verða
stórhrifnir af nautaati á Spáni, þótt ekki geri þeir neitt at í íslenzkum
nautum.
Prestar skrópa frá embættisverkum og afrækja söfnuði.
Á síðmiðöldum sátu prelátar í borgum og lifðu praktuglega, en héldu
fátæka kapellána til að annast þjónustu, en þeir kunnu lítt til verka annað
3 Birtist í Lesbók Mbl. 25. tbl. 1964.
152