Jökull - 01.12.1984, Blaðsíða 186

nein merki nú og lítil merki gíganna í SV-krika
dalsins. Vesturbrún dalsins kemur þvert á suður-
brúnina og stefnir frá suðri til norðurs. Brún þessi
er ekki eins há og suðurbrúnin, eða um 200 m.
Sér þar aðeins á fast berg á þrem stöðum. Annars
er brúnin hulin skriðjöklum, sem falla niður í
dalinn að vestan. Skriðjöklar þessir eru þó til þess
að gera smáir og kraftlitlir, svo nokkuð má ráða í
það hvernig landslagi er háttað undir. Dalurinn
er kvosin milli þessara tveggja brúna, en að
norðan og austan virðist hann vera opinn.
Landinu virðist halla jafnt upp frá dalnum til
norðurs og fellur þar mikill skriðjökull niður í
dalinn. Jökulsporðurinn, sem nú er um 3 km frá
suðurbrún dalsins, er allbrattur og sprunginn og
myndar hann nú einskonar norðurhlið dalsins.
Vestan þessa jökulsporðs er stór kriki, milli hans
og vesturhlíðar dalsins. Kriki þessi mun hafa
myndast 1938, er Skeiðará hljóp. Var svo að sjá
úr flugvél það ár sem stór spilda hefði þarna
sokkið niður, líklega vegna þess að vatn hefur
tæmst undan jöklinum. Geysilegar ísgjár og
sprungur voru þá þarna með jöðrunum í krikan-
um. Nú eru öll þau sár gróin og jökullinn tekinn
að mjakast fram aftur. Austan dalsins er Skeiðar-
árjökull. Eru þar ávalar, jökli þaktar bungur, en
lægðir á milli og virðist þar vera frárennsli úr
dalnum.
Er við litum austur eftir vikurhryggnum, sem
við stóðum á, sáum við að eitthvað lá austast á
hryggnum þar sem hann var hæstur. Gengum við
þangað og voru þetta þá tveir kassar og bundinn
vír um þá. Opnuðum við kassana, sem greinilega
höfðu innihaldið matvæli, en allt var mjög mygl-
að og skemmt. Niðursuðudósir voru ryðgaðar,
sumar alveg í gegn. Gátum við okkur til að dr.
Nielsen hefði skilið þetta þarna eftir, því nið-
ursuðudósirnar voru danskar. Á leiðinni niður af
vikurhryggnum fundum við þarna skammt frá
bambusstöng með gulu flaggi og var bundin við
hana dós. í dósinni var bréf frá dr. Nielsen til
Jóns Eyþórssonar og prófessor Ahlmanns en þeir
voru á Vatnajökli sumarið 1936. Höfum við síðar
afhent Jóni Eyþórssyni bréfið. í vikurhaug þess-
um var víða nokkur jarðhiti, um 40 stiga hiti á um
‘/2 m dýpt. Hefur Jóhannes Áskelsson sagt mér
að hann hafi látið kassann á þennan stað. Hafi þá
aðeins blákollurinn á vikurtindinum staðið upp úr
snjónum og ekki gætt neins jarðhita.
Var síðan tjaldað og vandlega hlaðinn snjómúr
kringum tjaldið. Var ætlunin að dvelja þarna í
nokkra daga. Ferðin hafði gengið hægar en við
höfðum gert ráð fyrir í upphafi. Vegalengdin frá
jökulsporðinum er aðeins rúmir 50 km og
höfðum við verið 5 daga á leiðinni og gat dvölin
því ekki orðið mjög löng. Um nóttina var snjó-
koma og skóf allmikið og var hvasst í hryðjunum.
Dvöldum við í tjaldinu allan næsta dag sökum
dimmviðris og allt fram til hádegis á fimmtudag.
Létti þá nokkuð til svo hægt var að sjá niður í
dalinn og notuðum við það sem eftir var dagsins
til þess að mæla dalinn af dalbrúninni.
Daginn eftir, sem var föstudagur, var stillt
veður og norðan andvari. Þokuslæðingur var hér
og þar á jöklinum og dálítið frost. Var nú lagt af
stað í ferð niður í Grímsvatnadalinn. Lítinn far-
angur höfðum við meðferðis annað en nesti og
nauðsynlegasta fatnað og vorum bundnir saman
með alllöngum kaðli. Þoka skall á, er við vorum
að halda af stað og urðum við því að ganga eftir
áttavita austur með dalbrúninni. Staðnæmdumst
við eftir rúmlega 3 km göngu hjá hæstu dalbrún-
inni austast. Endar brúnin þar, en breiður háls
gengur þar til austurs og hallar jafnt niður að
Skeiðarárjökli.
Hnúkarnir eru aðallega tveir og standa nokkuð
upp úr jöklinum. Eystri hnúkurinn er úr móbergi
og mikið vindnúinn. Er hann hæsti hnúkurinn hjá
Grímsvötnum, rúmir 1700 m y.s. í vestri hnúkn-
um var nokkur jarðhiti. Lagði þar sjóðandi gufu
upp um sprungur. Mestur var hitinn NV til í
hnúknum. Par hafði myndast nokkur mosagróður
og skófir á volgum klöppunum. Vestur af hnúkn-
um gekk vikurrani sem mikið hafði brætt af sér
snjóinn vegna jarðhita. Höfðu þar myndast hinir
einkennilegustu íshellar. Þarna dvöldum við lengi
og skoðuðum umhverfið. Hélst þoka allan tím-
ann. Síðan héldum við áfram austur eftir hálsin-
um og tók nú að halla mikið undan fæti. Komum
við bráðlega niður úr þokunni, sem aðeins lá á
dalbrúninni, og var nú bjart veður og stillt. Fór-
um við í stórum sveig norður af hálsinum niður í
mynni Grímsvatnadalsins.
Undir Hamarsbrúninni austast var mikið nið-
urfall í jökulinn, skálmyndað og grænt vatn í
botninum. Hefur niðurfall þetta haldist að heita
má óbreytt síðan 1938 og máske lengur, svo
líklegt er að þarna gæti jarðhita undir eða vatn sé
rennandi og bræði jökulinn að neðan. Við
beygðum fram hjá skál þessari í sveig vestur á
bóginn niður síðustu brekkurnar niður í dalbotn-
inn. Var þar önnur tjörn en stórir jakar, margra
mannhæða háir, lágu þarna á víð og dreif, sumir
hálfsokknir í snjó. Höfðu jakar þessir hrunið ofan
184 JÖKULL 34. ÁR