Jökull


Jökull - 01.12.1984, Blaðsíða 102

Jökull - 01.12.1984, Blaðsíða 102
im Westen, also an der orographisch rechten Seite des Gletschers (nahe den Lakikratern) iiberaus stark von Schmelzwasser durchtránkt. Seen und verzweigte Wasserláufe im durchfeuch- teten Sander erschweren die Gelándebegehung oder machen sie úberhaupt unmöglich. Dagegen fehlt im anschliessenden, etwa von der Mitte der bogenförmigen Eisfront bis zum Bergrucken Langasker reichenden Teil des Vorfeldes ein dichtes Gewássernetz, und so kann man an dieser Stelle an den Gletscher verháltnismássig leicht herankommen. Moránen und Schmelzwasser- ablagerungen bedecken hier Lava (Fossahraun und Núpahraun), die der Raudhóll — Rauðhólar - Eldgígur — Spalte entstammt. Nur am Aussen- rand des Gletschervorfeldes tritt die Lava hervor. Sie floss, wie auch spáter die Lakilava, in langen Strömen durch Táler zur Kúste. Dieser „Fossahraun — Abschnitt" des Glet- schervorfeldes wird von einem doppelten Morá- nensaum durchzogen, der sich auch úber die súdwestlichen Ausláufer des Langasker fortsetzt. Die beiden Moránenwálle haben an der Grenze der Flussgebiete von Djúpá und Brunná, also etwa gegentiber dem Nordende der Hochfláche Kálfafellsheidi (in der Karte 1:100000, Blatt Ló- magnúpur, als „Kálfafellsfjallsendi“ bezeichnet) einen Abstand von ca 100 m, wobei der innere im Jahre 1970 ca 1/2 km vom Gletscherrand entfernt war. Die damals gemessenen maximalen Rhizo- carpon-Durchmesser betrugen auf dem inneren Moránenwall 1 cm, auf dem áusseren 2 cm (Jaksch 1970). Die áussere Endmoráne zeigt die grösste Gletscherausdehnung in historischer Zeit an. Gegen Osten erweitert sich der Abstand der beiden Moránenwálle auf rund 300 m. Im Be- reich der Langagilmtindung schob sich der am weitesten vorstossende Gletscher bis an den rech- ten Schluchtrand vor. Die Flechtendurchmesser weisen hier, wo der Gletscher nicht auf einem Sander, sondern auf einem verbreiterten Rúcken mit anstehendem Gestein endete und die Morá- nen grössere Geschiebe enthalten, etwas höhere Werte auf, námlich auf der áusseren Endmoráne bis zu 2Vi cm, auf der inneren bis zu 2 cm. Der innere Moránenwall verláuft am linken Rand einer Schlucht, in der die Djúpá dem breiten zwischen Gletscher und dem Fusse des Bjarnar- sker liegenden Sander zufliesst. Der Gletscher- fluss bildet im Hintergrund der Schlucht einen Wasserfall, dessen Fallkante aus einer Lage von Basaltsáulen besteht, die sich als Gelándestufe auch noch weiter fortsetzt. Dort, wo sie von den Moránen gequert wird, sind Erosionsspuren ei- nes ehemaligen Wasserfalles zu erkennen. Trok- kentáler schliessen an. Weiter nördlich kommen die Endmoránen zwi- schen den beiden zum Teil tief eingeschnittenen Quellflússen der Djúpá zu liegen und sind daher áusserst schwer zugánglich. Die Landzunge im Gebiet des Eldgígur wird im wesentlichen von drei breiten Gletscherzungen umschlossen, wenn man von einer nördlich des Berges Hágöngur herabreichenden Zunge ab- sieht, die den gegentiberliegenden Gletscherrand fast berúhrt. Diese beiden Eisránder vereinigen sich daher bei Gletschervorstössen sehr schnell. Das Vorfeld des súdlich des Berges Hágöngur sich erstreckenden Gletschers wird von der ver- zweigten Djúpá durchflossen, und so sind hier nur Reste bogenförmig verlaufender Endmorá- nen erhalten geblieben. Immerhin kann man un- ter Einbeziehung von verschieden hoch an den Hángen des Berges angeordneten Ufermoránen- stticken auf zwei bis drei Gletscherstánde schlies- sen. Photographien (Abb. 67, 69, 73) von F. Nusser und R. Jonas zeigen den 1934/35 gegen den Eldgígur vorgeschobenen Gletscher (Jonas 1948). Die Endmoráne der nördlich vom Eldgígur gelegenen Gletscherzunge bedeckt gerade noch den Fuss dieses roten Schlackenkegels. Östlich von ihm breitet sich die dritte Gletscherzunge aus. Ihre Endmoráne hat nach dem Rúckzug des Gletschers einen See aufgestaut, der noch im Luftbild der USAF aus dem Jahre 1960 und in der 1974 veröffentlichten Karte 1: 100000, Blatt Lómagnúpur, aufscheint. Der See ist jetzt nicht mehr vorhanden. 200 m vor dem am weitesten vorgeschobenen Teil der Endmoráne erhebt sich ein ca 15 m hohes Lavagebilde aus dem Sander, das in der geologischen Karte 1: 250000 als „Pseudokrater“ vermerkt ist. Was bei der hier erwáhnten fast vegetationslosen Endmoráne auf- fállt, sind die fúr eine áusserste Moránenlage nur sehr kleinen, wenige Millimeter messenden Durchmesser von Rhizocarpon geographicum. Zum Unterschied vom Fossahraun-Abschnitt des Gletschervorfeldes fehlt den beiden am Ostrand der Landzunge gelegenen Gletscherzungen ein zweiter (zumindest deutlich ausgeprágter) Morá- nenwall. Bemerkenswert ist ferner, dass sich der plötzliche Vorstoss des Sídujökull von 1963/64 an 100 JÖKULL 34. ÁR
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.