Jökull


Jökull - 01.12.1984, Blaðsíða 98

Jökull - 01.12.1984, Blaðsíða 98
Richey, J. E. 1939: The dykes of Scotland. Trans. Edin. Geol. Soc. 13: 393—435. Roberts, J. L. 1982: Introduction to Geological Maps and Structures. Pergamon, Oxford, 332 pp. Saemundsson, K. 1979: Outline of the geology of Iceland. Jökull 29: 7—28. Sigurdsson, H. 1967: Dykes, fractures and folds in the basalt plateau of western Iceland. In: S. Björnsson (Ed.). Iceland and Mid-Ocean Ridges. Soc. Sci. Islandica, Rit 38: 162—169. Thoroddsen, Th. 1906: Island. Grundriss der Geographie und Geologie. Petermanns Mitt., Erganzungsh. 152 und 153, 358 pp. Walker, G. P. L. 1959: Geology of the Reydar- fjördur area, eastern Iceland. O. J. Geol. Soc. London 114:367—393. Walker, G. P. L. 1960: Zeolite zones and dike distribution in relation to the structure of the basalts of eastern Iceland. J. Geol. 68: 515— 527. Walker, G. P. L. 1974: The structure of eastern Iceland. In: L. Kristjánsson (Ed.). Geodyna- mics of Iceland and the North Atlantic Area. D. Reidel, Dordrecht, pp. 177—188. Manuscript accepted 15 Jan 1984. Ágrip BERGGANGARÁ SUÐURHLUTA VESTFJARÐA Ágúst Guðmundsson Menntaskólanum við Sund Um 400 gangar á sunnanverðum Vestfjörðum (mynd 1) voru kannaðir í 15 sniðum (mynd 2). Um 94% ganganna víkja minna en 10° frá lóð- réttu (mynd 3 og 4). Þrjár meginstefnur ganga eru á rannsóknarsvæðunum, en um 57% gang- anna hafa stefnu milli N50°A og A (myndir 5-7). Meðalþykkt ganganna er 4.3 m (mynd 8), en meðalþykktin í einstökum sniðum er frá 5.5 m niður í 2.2 m (mynd 9). Hlutfall lengdar og breiddar 12 ganga sem auðvelt var að rekja á loftmyndum er frá um 300 til um 1500 (tafla 2). Ellefu sáust enda upp á við í lóðréttu sniði (mynd 12), en enginn gangur sást tengjast hraunlagi, það er að segja, enginn gangur fannst sem örugglega hafði fætt af sér hraunlag. Gangarnir eru flestir margfaldir í þeim skiln- ingi að þeir eru gerðið úr mörgum, samsíða stuðlaröðum. Stuðlaraðirnir eru oft um 1 m á þykkt, og geta verið yfir 20 slíkar í einum gangi. Sú tilgáta er sett fram til skýringar á stuðlaröðun- um að hver gangur myndist í einu eða fleiri kvikuhlaupum (mynd 19). Kvikan í hverju kviku- hlaupi myndar tvær stuðlaraðir þegar hún kólnar. Þannig myndast gangur sem telur 12 stuðlaraðir í sex kvikuhlaupum. Sýnt er fram á að tíminn milli kvikuhlaupa er nokkur hundruð dagar, sem er sambærilegt við tímann milli kvikuhlaupa í Kröflu. Gliðnun lands vegna ganganna er mest um 17%, og þá miðað við gliðnun fyrir hverja 185 m. Heildargliðnun í nokkurra kílómetra löngum sniðum (mynd 2) er hins vegar ekki nema 5—6%, að meðaltali. Meðalhalli 68 siggengja á rann- sóknarsvæðinu er um 69°. Lóðrétt færsla um sig- gengin er 0,5-25,0 m (mynd 16), að meðaltali 5,3 m. Engir gangar sáust sitja í venjulegum sig- gengjum, það er, siggengjum sem halla 60°—70°. Hins vegar virtust hraunlögin lóðrétt hliðruð um 18 ganga. Þessir 18 gangar eru nær lóðréttir og mun skýringin á sýndarhliðruninni, sem er um 3 m að meðaltali, vera sú að gangarnir skera hraun- lögin undir minna en 90° horni (mynd 18). Sú tilgáta er sett fram að lítill togstyrkur hraunlag- anna valdi því að auðveldara sé fyrir gangana að opna eigin, lóðréttar, sprungur, heldur en að brjótast upp eftir hallandi siggengjum sem þeir kunna að mæta á leið sinni í átt að yfirborði. Allir gangarnir eru úr basalti, sömu gerðar og það sem finnst í hraunlögunum sem gangarnir skera. Samanburður við Berufjörð og Breiðdal á Austfjörðum sýnir að þunnir gangar eru hlutfalls- lega algengari á Vestfjörðum þótt meðalþykktin sé svipuð á báðum stöðum. Einnig eru siggengi algengari á Vestfjörðum og lóðrétta færslan um þau er að meðaltali stærri en hjá siggengjum á Austfjörðum. Loks má nefna að gangaþyrping- arnar á Austfjörðum eru mun afmarkaðri og skýrari en á Vestfjörðum, sem ræðst sennilega af því að Austfirðir eru meira rofnir en Vestfirðir. 96 JÖKULL 34. ÁR
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.