Jökull


Jökull - 01.12.1984, Blaðsíða 99

Jökull - 01.12.1984, Blaðsíða 99
Das Gletschervorfeld des Vatnajökull am Oberlauf der Djúpá, Sudisland Kurt Jaksch Fieberbrunnerstrasse 5a A—6380 St. Johann in Tirol, Österreich ZUS AMMENFASSUNG: Die Datierung von Moranen historischer Glet- schervorstösse mit Hilfe der Lichenometrie diirfte in Island nur in den Vorfeldern von Schreitglet- schern, die in Talern oder Einbuchtungen des Gebirgsrandes enden, ohne besondere Schwierig- keiten möglich sein. Dagegen sind die Moranen von Gletschern, in deren Bereich nennenswerte Felsaufragungen fehlen und deren Eislappen sich auf weitráumigen Sanderflachen ausbreiten, vor- laufig mit Flechten nicht absolut zu datieren. Der Grund liegt im Mangel an geeigneten Substratflá- chen, in Geschiebebewegungen, die in den mehr breiigen Moránen auch nach ihrer Ablagerung lánger andauern, und in der starken korradieren- den Wirkung des Windes. Da das Zusammenwir- ken dieser das Flechtenwachstum störenden Ein- flusse gebietsweise wechselt, ist es schwer, hier eine Grundlage fur die Datierung zu schaffen. Jedenfalls sind die Maximaldurchmesser von Rhi- zocarpon geographicum auf diesen Moránen im allgemeinen kleiner. Solches gebietsweise unter- schiedliches Flechtenwachstum zeigtsich beispiels- weise an ein und demselben Moránenwall im Vor- feld des Sídujökull, je nachdem ob die Mordne eine Sanderfláche („Fossahraun-Abschnitt“) oder einen Bergrucken (Langasker), der iiberdies windgeschtitzter ist, quert. Die besonders ftir die flachen und breiten Zun- gen des nördlichen und stidwestlichen Vatnajökull typischen „plötzlichen Gletschervorstösse", wie sie z.B. auch beim Sídujökull auftreten, beeinflus- sen die östlich der Hágöngur gelegenen Gletscher nicht. Das bewirkt u.a. ein subglazialer Rticken, der die Náhrgebiete der beiden Gletscherareale trennt. 1934, demJahr des letzten Grímsvötn-Aus- bruches, dtirfte es dennoch zu beinahe gleichzeiti- gen Gletschervorstössen gekommen sein. Eine da- mals östlich der Hágöngur entstandene Endmora- ne zeigt — da weiter ausserhalb gelegene Moránen fehlen - die grösste Ausdehnung dieser Gletscher in historischer Zeit an. Photos der österreichi- schen Vatnajökull-Expedition von 1935 geben da- zu wichtige Hinweise. SUMMARY The dating of moraines of historical glacier advances with the help ofthe lichenometric system must be possible without much difficulty in Ice- land only in the pro-glacial areas of outlet glaciers which end in valleys or in indentations ofthe edge ofthe mountains. On the other hand the moraines of glaciers which have no outcrops of rock nearby and the icelobes of which spread out on large outwash plains cannot be dated exactly at this time. The reason for this lies in the lack of suitable substratum surfaces, in boulder movements which go on longer in the muddier moraines even after their deposition, and in the corrasive effect of the wind. the joint effect of these influences which disturb the lichen growth changes from area to area it is difficult to create a basis for the dating. The greatest diameter of Rhizocarpon geographi- cum on these moraines is, at any rate, smaller. Such area-varied lichen growth can be seen, for example, on one and the same moraine ridge in the pro-glacial area of the Sídujökull, depending on whether the moraine crosses an outwash plain (Fossahraun-section) or a ridge (Langasker) which is also sheltered from the wind. The “sudden glacial advances", as, for exam- ple, at the Sídujökull, which are typicalfor the flat and wide tongues of the northern and southwest- ern Vatnajökull do not occur in the glaciers east of the Hágöngur. Among other things this has to do with a subglacial ridge which divides the JÖKULL 34. ÁR 97
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.