Jökull


Jökull - 01.12.1984, Síða 99

Jökull - 01.12.1984, Síða 99
Das Gletschervorfeld des Vatnajökull am Oberlauf der Djúpá, Sudisland Kurt Jaksch Fieberbrunnerstrasse 5a A—6380 St. Johann in Tirol, Österreich ZUS AMMENFASSUNG: Die Datierung von Moranen historischer Glet- schervorstösse mit Hilfe der Lichenometrie diirfte in Island nur in den Vorfeldern von Schreitglet- schern, die in Talern oder Einbuchtungen des Gebirgsrandes enden, ohne besondere Schwierig- keiten möglich sein. Dagegen sind die Moranen von Gletschern, in deren Bereich nennenswerte Felsaufragungen fehlen und deren Eislappen sich auf weitráumigen Sanderflachen ausbreiten, vor- laufig mit Flechten nicht absolut zu datieren. Der Grund liegt im Mangel an geeigneten Substratflá- chen, in Geschiebebewegungen, die in den mehr breiigen Moránen auch nach ihrer Ablagerung lánger andauern, und in der starken korradieren- den Wirkung des Windes. Da das Zusammenwir- ken dieser das Flechtenwachstum störenden Ein- flusse gebietsweise wechselt, ist es schwer, hier eine Grundlage fur die Datierung zu schaffen. Jedenfalls sind die Maximaldurchmesser von Rhi- zocarpon geographicum auf diesen Moránen im allgemeinen kleiner. Solches gebietsweise unter- schiedliches Flechtenwachstum zeigtsich beispiels- weise an ein und demselben Moránenwall im Vor- feld des Sídujökull, je nachdem ob die Mordne eine Sanderfláche („Fossahraun-Abschnitt“) oder einen Bergrucken (Langasker), der iiberdies windgeschtitzter ist, quert. Die besonders ftir die flachen und breiten Zun- gen des nördlichen und stidwestlichen Vatnajökull typischen „plötzlichen Gletschervorstösse", wie sie z.B. auch beim Sídujökull auftreten, beeinflus- sen die östlich der Hágöngur gelegenen Gletscher nicht. Das bewirkt u.a. ein subglazialer Rticken, der die Náhrgebiete der beiden Gletscherareale trennt. 1934, demJahr des letzten Grímsvötn-Aus- bruches, dtirfte es dennoch zu beinahe gleichzeiti- gen Gletschervorstössen gekommen sein. Eine da- mals östlich der Hágöngur entstandene Endmora- ne zeigt — da weiter ausserhalb gelegene Moránen fehlen - die grösste Ausdehnung dieser Gletscher in historischer Zeit an. Photos der österreichi- schen Vatnajökull-Expedition von 1935 geben da- zu wichtige Hinweise. SUMMARY The dating of moraines of historical glacier advances with the help ofthe lichenometric system must be possible without much difficulty in Ice- land only in the pro-glacial areas of outlet glaciers which end in valleys or in indentations ofthe edge ofthe mountains. On the other hand the moraines of glaciers which have no outcrops of rock nearby and the icelobes of which spread out on large outwash plains cannot be dated exactly at this time. The reason for this lies in the lack of suitable substratum surfaces, in boulder movements which go on longer in the muddier moraines even after their deposition, and in the corrasive effect of the wind. the joint effect of these influences which disturb the lichen growth changes from area to area it is difficult to create a basis for the dating. The greatest diameter of Rhizocarpon geographi- cum on these moraines is, at any rate, smaller. Such area-varied lichen growth can be seen, for example, on one and the same moraine ridge in the pro-glacial area of the Sídujökull, depending on whether the moraine crosses an outwash plain (Fossahraun-section) or a ridge (Langasker) which is also sheltered from the wind. The “sudden glacial advances", as, for exam- ple, at the Sídujökull, which are typicalfor the flat and wide tongues of the northern and southwest- ern Vatnajökull do not occur in the glaciers east of the Hágöngur. Among other things this has to do with a subglacial ridge which divides the JÖKULL 34. ÁR 97
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177
Síða 178
Síða 179
Síða 180
Síða 181
Síða 182
Síða 183
Síða 184
Síða 185
Síða 186
Síða 187
Síða 188
Síða 189
Síða 190
Síða 191
Síða 192
Síða 193
Síða 194
Síða 195
Síða 196

x

Jökull

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.