Jökull - 01.12.1985, Blaðsíða 30

Steindórsson, S. 1962: On the age and immigration of
the Icelandic Flora. Societas Scientiarum Islandica
35. 157 pp.
— 1963: Ice age refugia in Iceland as indicated by the
present distribution of plant species. In: A. Löve
and D. Löve (Eds.). North Atlantic Biota and their
History. Pergamon Press, Oxford, pp. 303—320.
Sugden, D.E. and B.S. John 1976: Glaciers and Land-
scape. Edward Arnold, London. 376 pp.
Saemundsson, K. 1979: Outline of the geology of Ice-
land. Jökull 29: 7-28.
Thórarinsson, S. 1937: The main geological and
topographical features of Iceland. Geografiska
Annaler 19: 161 — 174.
— 1943: Oscillations of the Iceland glaciers during the
last 250 years. Geografiska Annaler 25: 1—54.
— 1956: Mórinn í Seltiörn. Náttúrufraedingurinn 26:
179-193.
— 1964: Aldur öskulaga. Náttúrufraedingurinn 34:
113—126 (with English summary).
— 1969: Afleidingar jöklabreytinga á íslandi ef tímabil
hafísára fer í hönd. In: M.Á. Einarsson (Ed.). Hafí-
sinn. Almenna Bókafélagid, Reykjavík, pp. 364—
388.
Thoroddsen, Th. 1892a: Postglaciale marine aflejringer,
kystterrasjer og strandlinjer i Island. Geografisk
Tidsskrift 11: 209-225.
— 1892b: Islands Jökler i Fortid og Nutid. Geografisk
Tidsskrift 11: 111-146.
— 1906: Island. Grundriss der Geographie und Geo-
logie. Petermanns Mitteilungen, Ergánzungsheft no.
152 und 153. Justus Perthes, Gotha. 358 pp.
— 1911: Lýsing íslands 2. Hid íslenzka Bókmenntafé-
lag, Kaupmannahöfn. 673 pp.
Webber, P.J. and J. T. Andrews 1973: Lichenometry: a
commentary. Arctic and Alpine Research 5: 295—
302.
Ágrip
Síðkvarter jarðfræði og jöklunarsaga Hornstranda
Christian Hjort*, Ólafur Ingólfsson* og Hreggviður Norðdahl**
*Háskólanum í LuncLi, Svíþjóð
* *Raunvísindastofnun Háskólans
Hornstrandir eru um margt áhugavert svæði frá sjón-
arhorni ísaldar- og jöklajarðfræði. Hornstrandir eru
innan marka sömu veðurfarskerfa, sem bera úrkomu að
Norðaustur Grænlandi og valda jöklabreytingum þar,
og það er áhugavert að vita að hve miklu leyti jökla-
breytingar sitt hvoru megin við Grænlandssundið eru
samstiga. I’á hafa verið teknir borkjarnar úr úthafinu
norður- og vestur af Vestfjörðum, sem gefið hafa upp-
lýsingar um veðurfarsbreytingar, og fróðlegt er að
kanna hvort svipaðar niðurstöður fást af Hornströnd-
um. Einnig hefur sá möguleiki verið nefndur að á
Hornströndum hafi á jökultíma verið íslaus svæði, er
verið hafi griðastaður plantna og dýra.
Rannsókn okkar er byggð á könnun heimilda, túlkun
flugmynda og tveggja vikna vinnu við kortlagningu á
Hornströndum, á svæðinu milli Hælavíkurbjargs og Að-
alvíkur.
Við fundum engin ummerki eftir virka jökla á háslétt-
unni (ofan við 400—500 m), þó að vel sé hugsanlegt að
þar hafi á jökultíma verið óvirkir og/eða botnfrosnir
þunnir jöklar. Við áætluðum þykkt skriðjökla á jökul-
tíma og reiknuðum út hve langt út fyrir núverandi
strönd þeir kunni að hafa skriðið. Samkvæmt niðurstöð-
um okkar hafa þeir í mesta lagi náð um hálfa leið út að
landgrunnsmörkum (5. mynd). Jöklunarmörk, er síð-
asta jökulskeið stóð sem hæst, hafa verið neðan við 150
m yfir núverandi sjávarmáli, en nú eru jöklunarmörk á
Hornströndum ofan við 500 m. Skv. niðurstöðum okkar
hafa vart verið stór íslaus svæði á Hornströndum er
síðasta jökulskeið stóð hæst. Fyrst og fremst hafa verið
einstök jökulsker, rimar með jöðrum hásléttanna og
brattar fjallshlíðar ofan við skriðjöklana. Ef til vill hefur
hluti landgrunnsins verið þurrt, íslaust land.
Þrátt fyrir töluverða leit að lífrænum leifum, er unnt
væri að aldursgreina með geislakolsaðferðinni, fundum
við hvorki fornskeljar né jurtaleifar, svo að tímatal
síðjökultíma á Hornströndum er afstætt. Þó mun óhætt
að fullyrða út frá samanburði við önnur svæði á íslandi
og í kringum NA-Atlantshaf að leysing ísaldarjökla á
Hornströndum hafi átt sér stað í lok síðjökultíma og í
upphafi nútíma. Samfelldasta jarðlagasnið frá síðjökul-
tíma/nútíma er að finna í Hælavík (8., 9. og 10. mynd).
28 JÖKULL 35. ÁR