Jökull - 01.12.1985, Blaðsíða 120

þar er kafli úr bréfi Ragnars : “Skeiðarárjökull hækkaði
mikið í sumar (1953), mest í stefnu á Hvirfildalsskarð
héðan að sjá. Einnig kom upp skörp bunga eða hnúður
við miðjan jökulsporðinn. Þessi hækkun hefur komið
fram af hájöklinum. Framan af Sandi lítur bungan út
sem langur ávalur hryggur, er nær austan frá sæluhúsi og
vestur fyrir miðjan Sand. Til beggja hliða við þessa
bungu hefur jökullinn ekkert hækkað, að ég held.
Jökultanginn við útfall Skeiðarár lækkar ört og
þynnist“.
Frá tæpu ári upp í eitt og hálft ár eftir ris jökulsins í
línunni Skaftafell - Hvirfilsdalsskarð hafa Grímsvötn
hlaupið undanfarið, nema tvö síðustu smáhlaup brutu
regluna, eins og Ragnar víkur að í bréfinu. Eftir sumar-
ið 1953 hófst Skeiðarárhlaup í júlí 1954, sjá Jökul 5. ár
bls. 30. Læt hér með útrætt um Skeiðarárjökul.
Skaftafellsjökull og Svínafellsjökull. í bréfi með mæli-
skýrslunum tekur Guðlaugur Gunnarsson fram : Auk
þess að ganga fram hafa jöklarnir hér þykknað. Þeir ná
hærra upp í fjöllin en fyrir ári síðan. Þetta á við um alla
jöklana hér, en einkum er það áberandi fyrir Svínafells-
jökul og Skaftafellsjökul. Það á þó eigi síður við um
Virkisjökul, hann er nú mjög grjótborinn og afar bratt-
ur, hinir jöklarnir eru nær því að vera hreinn ís.
Kotárjökull nær niður á sléttlendið, en það hefur
hann ekki gert síðan fyrir einum 30 til 40 árum.
Kvíárjökull. f bréfi með mælingaskýrslunni tekur
Flosi Björnsson fram : Yfirleitt munu breytingar á
jöklum hér ekki vera stórvægilegar frá því í fyrrahaust.
Sýnilegt er þó að einhver gangur er í Kvíárjökli fram á
milli fjallanna, helst að sunnanverðu, sem gjarnan vill
verða. Hann hækkaði þar og ýfðist síðari hluta sumars
en ekki í haust. Hinsvegar hefur leysingin haft við á
sjálfri tungunni, a.m.k. austan til. Er þó jökuljaðarinn
framantil aurborinn og bráðnar því hægar en jökullinn
næst á bak við, sem er frekar sléttur. Er jaðarinn því
talsvert hár og brattur, og líklegur til að geta valdið
þrýstingi eða sigið fram.
Hrútárjökull. Af jöklum hér er það einkum hann,
sem heldur áfram að hækka og skríða fram. Að framan
er hann aurborinn og leysing þar því hægari en ella,
enda hefur jaðarinn þokast dálítið fram í sumar.
Fjallsjökull virðist hinsvegar að mestu kyrrstæður,
líklega þó fremur að lækka.
Breiðamerkurjökull virðist halda áfram að hopa og
lækka víðast hvar vestan við Jökulsárlón. Á nokkrum
kafla við Breiðamerkurfjall er hann sprunginn og ójafn
og skríður þar dálítið fram í Breiðárlón vestan til, eða
um það bil austur á móts við Vesturrönd. En svo er
nefnd vestasta röndin á Breiðamerkurjökli, þ.e.a.s. sú
rönd sem er næst Breiðamerkurfjalli.
Við Breiðárskála, merki 141, er komið lón þvert á
mælingalínuna og ekki unnt að mæla. Þarna lítur út fyrir
að jökullinn hafi hopað nokkuð, skammt er austur að
Máfabyggðarönd.
Á hájöklunum hér uppaf hefur leysing verið með
mesta móti í sumar. Bæði í Öræfajökli og upp frá
Esjufjöllum hefur sést sums staðar á kletta og kletta-
brúnir, sem tæpast hafa sést áður. Þess gætir helst í
mikilli hæð t.d. austan i Sveinstindi og í klettaröðlinum
austur af honum, einnig neðan við Káratind. Hábrún
Esju er greinilega meira auð en verið hefur a.m.k. um
langt skeið. Esja er að mestu jökli hulin bunga, eigin-
lega norðan við sjálf Esjufjöllin. Einnig sést í fleiri auða
kletta eða klappir upp af Austurbjörgum, en þau eru
sem kunnugt er austasti rani Esjufjalla.
Varðandi veðrið segir Flosi: Sumarið hefur verið hér
með hlýjasta móti og um langan tíma samfellt, enda þótt
hiti hafi ekki verið neitt mjög sterkur hér á láglendi.
Býst við að í sumar hafi skipt nokkuð um veður hér milli
sandanna (Skeiðarárs. og Breiðamerkurs.), en að vísu
náði suðvestanáttin hingað líka talsverðan tíma.
Að lokum leggur Flosi á það áherslu : Að stóra lónið
á Breiðamerkursandi hjá Jökulsá heiti JÖKULSÁR-
LÓN réttu nafni og varast beri að nefna það Breiða-
merkurlón. Þetta lón er alls ekki eina lónið á Breiðamerk-
ursandi eða við Breiðamerkurjökul, og nöfnin á hinum
lónunum eru einnig að því er virðist rökrétt, svo sem
Breiðárlón, Stemmulón o.s.frv.
Varðandi Breiðamerkurjökul austan Jökulsár tekur
Steinn Þórhallsson eftirfarandi fram : Jaðarinn hefur
lækkað og þynnst, aðrar breytingar eru litlar. Austur við
Fellsfjall er jökuljaðarinn brattur og þykkur og má
teljast nær óbreyttur, vatnsgangur enn mikill þótt komið
sé fram yfir miðjan september.
Suðursveitarjöklar. Helgi Torfason og Þórarinn
Gunnarsson mældu og könnuðu ástand jökulsporðanna.
Jaðarslón eru víðast hvar meðfram þeim og gera þau
mæliaðstöðu fremur óþægilega. Skýrsla er væntanleg
síðar. Brókarjökull hefur gengið fram 142 m á sl. 5
árum. Jökullinn er brattur fremst og mjög úfinn, virðist
vera að ganga fram, það á þó ekki við um alla Suður-
sveitarjökla.
Hoffellsjökull E, (eystri jökullinn). Þrúðmar Sigurðs-
son tekur fram : Greinilegt er að jökultungan í skeifu-
lagaða jaðarslóninu er á floti. Tungan er á hreyfingu,
einkum að austan, hún breytist minna að vestan. Niður
með Geitafellsbjörgum hreyfðist jökullinn fram á árinu
118 JÖKULL 35. ÁR