Jökull


Jökull - 01.12.1985, Blaðsíða 88

Jökull - 01.12.1985, Blaðsíða 88
4. Mynd. Jarðlagasnið ofarlega í norðurbarmi gils Syðstumerkurár. Frekari skýringar eru í texta. Fig. 4. A schematic section of the northern side of the gully of the Syðstumerkurá river. brúninni vestan flatans. Guðmundur taldi, að hraunið endaði þar sem það kemur niður á flatann og að einung- is laust grjót úr því væri að finna þar fyrir neðan. Sveinn P. Jakobsson (1979) taldi, að hraunið væri allt sundur- laust á þessu svæði, en fann það aftur á móti fram í brúninni þar fyrir vestan. Hraunið hefir fallið fram af brúninni í tveimur kvísl- um. Sú nyrðri hefir streymt niður sunnan með Merkurá og er um 300 m breið. Syðri kvíslin er mun stærri, um 500 m breið, og er milli Syðstumerkurár og Bæjarlækj- ar. Milli kvíslanna er þriðji óbrennishólminn og sá stærsti. Hann myndar klettabrún í hlíðinni ofan við Mið- Mörk. í hlíðinni austan Merkurbæja er hraunið auðrak- ið og lítt hulið lausum jarðlögum. I hlíðinni austur af Syðstu-Mörk sést glögg hrauntröð á kafla, sem vafalítið er framhald Kambagils. Hraunið hverfur síðan í laus jarðlög þegar niður á láglendið kemur. Þó glyttir í það í skorningum og má með nokkurri vissu draga útlínur hraunsins. Það markast að norðan af Merkurá, en að sunnan af Syðstumerkurá, og nær jafn langt til vesturs og hólarnir, sem rísa upp úr Markarfljótsaurum. Mið- og Syðsta-Mörk standa á þessum sömu hólum. Til að meta aldur hraunsins, var gerð athugun á þeim jarðlögum, sem hraunið hvílir á og þeim sem ofan á liggja. Hraunið hefir runnið í því landslagi, sem nú einkennir svæðið og er ekki að sjá, að það hafi breyst mikið síðan, nema að ár og lækir hafa grafið sig nokkuð niður og að hluti hraunsins er á kafi í lausum og hálf- hörðnuðum setlögum. Bæði Merkurá og Syðstumerkurá hafa grafið sig niður með hrauninu svo að undir það sést. Syðstumerkurá hefir efst í gili sínu grafið sig niður fyrir hraunið á alllöngum kafla. Hraunið hvílir þar yfirleitt á völu- og hnullungabergi (4. mynd), sem víðast er illa eða ekki lagskipt og er a.m.k. nokkrir metrar á þykkt og orðið allhart og þétt. Undir hnullungaberginu er móberg eða móbergsbreksía. Hnullungabergið samanstendur af mis- stórum völum og hnullungum, sem eru allt að einum metra í þvermál, en oftast hnefastórir og nokkuð vel núnir. Millimassinn er sandkenndur ofan til, en neðar i laginu verður hann gráleitur og leirkenndur eins og í jökulbergslögum. Milli hraunsins og hnullungabergsins er ekki vottur af lífrænum leifum s.s. koluðum jurta- leifum eða mold. Uppi á flatanum hefir Merkurá grafið sig niður með hrauninu á alllöngum kafla. Þar liggur hraunið á um 1 m þykku völubergslagi (5. mynd) og undir því er annað hraunlag. Neðra hraunlaginu fylgir lítt máður en þéttur kargi, svo ekki er að sjá, að jökull hafi lagst þungt á það. Gjallkarginn er þéttur af grá- leitum leir, líkum þeim sem bindur jökulbergslög sam- an. Þessu sama hraunlagi var fylgt norður eftir flatanum og er það allt jökulsorfið. Á þessum stað eru heldur 86 JÖKULL 35. ÁR
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.