Tímarit UNIFEM - 01.01.2004, Qupperneq 28

Í höndum hverra?
Framkvæmd kynlægrar greiningar á fjárlögum getur verið í höndum
ríkisstjórna, sveitarstjórna og yfirþjóðlegra stofnana eins og Evrópu-
sambandsins. Þá gætu einstök ráðuneyti unnið að greiningunni í samstarfi
við félagasamtök. Slíkt samstarf ríkisstjórna og frjálsra félagasamtaka hefur
verið árangursríkur kostur.
Sem dæmi hefur UNIFEM hrundið af stað framtaki til að aðstoða
við gerð kynlægra fjárhagsáætlana víðsvegar um heim, í samvinnu við
Commonwealth Secretariet og International Development Research
Centre, með fjárhagslegum stuðningi frá Belgíu og Ítalíu. Efnahags- og
framfarastofnun Evrópu (OECD) og Norðurlandaráð hafa einnig sýnt
framtakinu áhuga. Í því sambandi hafa stofnanirnar reynt að finna leiðir
til að tryggja að öll lönd geti tekið upp slíkar áætlanir.
Viðskiptasamingar út frá kynlægu sjónarmiði
UNIFEM hefur vakið athygli á því að áhrif alþjóðlegra viðskiptasamninga
eru oft slæm fyrir konur, því þær hafa ekki haft getu né aðstæður til að
nýta sér tækifæri sem bjóðast til jafns við karla. Hefur stofnunin bent á
árangursríkar aðferðir til að gera viðskiptasamninga sem miða að því að
fjölga og bæta efnahagsleg tækifæri kvenna.
Með stuðning UNIFEM eru frjáls félagasamtök og femínískir hag-
fræðingar að þróa aðferð til að koma kynjasjónarmiðum að í viðskipta-
samningum og í störfum verslunarbandalaga. Þá hefur UNIFEM þjálfað
einstaklinga til að halda fyrirlestra um kynja- og efnahagsmál í Afríku
og stutt við þátttöku kvenna í veigamiklum alþjóðlegum viðræðum og
samningagerð.
UNIFEM leggur áherslur á samstarf alþjóðlegra stofnana í einstökum
löndum og hvetur í því sambandi til þess að kynjasjónarmið séu höfð
að leiðarljósi í hvers kyns þróunar- og uppbyggingarstarfi. Til dæmis
veitir UNIFEM tæknilega aðstoð í Rúanda og Kasakstan við gerð fram-
kvæmdaáætlana sem stuðla eiga að því að draga úr fátækt og bæta efna-
hagsstjórn. Slíkar framkæmdaáætlanir eru skilyrði fyrir því að ríki fái lán
frá Alþjóðabankanum og Alþjóðagjaldeyrissjóðnum.
Eignarréttur kvenna og aðgegni að fjármagni
Eignarréttur kvenna og aðgengi þeirra að fjármagni eru málaflokkar
sem skipa stóran sess í allri umfjöllum um bætta efnahagslega stöðu
kvenna. Enn þann dag í dag hafa konur í mörgum löndum ekki sama
eignarrétt og karlar, þær mega ekki eiga eignir, reka fyrirtæki eða vera úti
á almennum vinnumarkaði. Því hefur UNIFEM hvatt til þess að lög og
reglur séu endurskoðuð með það að markmiði að rétta hlut kvenna.
Til að hægt sé að skoða raunverulegar aðstæður kvenna og áhrif um-
hverfis á líf þeirra þurfum við áreiðanleg gögn sem eru grundvöllur
áhrifaríkrar ákvarðanatöku og skipulagningar. Mjög mikilvægt er að
kynjasjónarmið séu höfð til hliðsjónar við gerð skoðanakannana og
vettvangsathugana. Brýnt er að opinberar tölur, sem og aðrar tölur, séu
kyngreindar til að varpa ljósi á stöðu karla og kvenna innan ákveðinna
málaflokka. Þá er kyngreind upplýsingaöflun ekki síst mikilvæg til að
hægt sé að meta til fjár ógreidda vinnu kvenna sem horft hefur verið
framhjá hingað til.
Barátta fyrir bættri löggjöf, stefnumótun og áætlunum sem miðast að
efnahagslegu öryggi kvenna hefur skipað stóran sess í starfi UNIFEM.
Ein mikilvægasta aðferðin hefur verið svokölluð „réttindanálgun“, en
hún felur í sér að athyglinni sé beint að rétti kvenna til eignar, félags-
legu öryggi, rétti til lántöku o.fl. Til dæmis hefur UNIFEM í Tælandi,
Indónesíu og á Filippseyjum átt í samvinnu við Alþjóðavinnumála-
stofnunina (ILO) um félagslegt öryggi fyrir konur sem vinna á heimilum
annarra.
Aðgangur að samningaviðræðum, upplýsingum og tækni
Mikilvægt er að konur komist að á mörkuðum, en ekki er síður brýnt að
þær fái tækifæri til að móta þá. Því beinist stuðningur UNIFEM að því
að veita konum aðgang að þjálfun og tækni, að kynna fyrir þeim samn-
ingagerð við hugsanlega viðskiptafélaga eða þjónustuaðila og að auka
þekkingu þeirra á innanlands- og erlendum mörkuðum til að þær geti
gert sem mest úr þeim tækifærum sem bjóðast.
Í Suður-Asíu hefur verið komið á nýjum vettvangi fyrir athafnakonur,
listakonur og konur í framleiðslu á frumstigi. Markaðssýningar á Indlandi
hafa stuðlað að samvinnu athafna- og listakvenna en yfir 200 konur sýna
vörur og framleiðslu á slíkum sýningum ásamt því að fá viðskiptaráðgjöf
og hagnýtt tölvunám.
Ýmsir þjónustuaðilar og stofnanir hafa það hlutverk að hrinda áætl-
unum af stað, en markmið stofnana er að fjölga og styrkja efnahags-
tækifæri kvenna. Þjónustan sem veitt er, eins og þjálfun, tækni og lán,
gerir konunum kleift að þróa sín eigin fyrirtæki. UNIFEM hefur lengi
hvatt til þess að slíkar stofnanir verði styrktar frekar og að fleiri verði
settar á laggirnar.
Heimildir og ítarefni
http://www.unifem.org, veljið: Economic Security and Rights
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
Sýnt hefur verið fram á að fátækar konur eru ólíklegastar til að geta gripið tækifæri sem
bjóðast og líklegastar til að verða fyrir skaða vegna þeirra hraðvirku breytinga sem eiga
sér stað í samfélaginu. Stúlkubarn betlar í Laos. Ljósmynd: Róshildur Jónsdóttir.
28 29