Tímarit UNIFEM - 01.01.2004, Blaðsíða 38

„Maðurinn minn dó úr alnæmi árið 1995. Við höfðum verið gift í tíu ár. Þegar hann dó krafð-
ist fjölskylda hans þess að ég yfirgæfi heimili mitt. Þeir héldu því fram að húsið og jörðin væri
nú þeirra eign. Ég neyddist til þess að flýja að heiman en mér tókst samt að snúa aftur. Ég
er heppin af því að ég er skrifuð fyrir landinu mínu og get leigt hluta þess áfram til annarra.
Þannig vinn ég fyrir mér. Ég tek þátt í fræðslustarfi um HIV/alnæmi og segi fólki hvernig það
geti varist smiti. Við förum um og fræðum fólkið í þorpunum með söng og leikritum. Þó ég sé
ekki heilsuhraust hef ég reynt að gera mitt besta til þess að hjálpa öðrum.“
Frásögn Constance Niwagaba frá Úganda á ráðstefnu Oxfam og FAO um eignar- og
erfðarétt kvenna í suður- og austurhluta Afríku, sem var haldin í Pretoríu í júní 2003.
lög og reglur séu sniðnar að almennum viðmiðunum um mannréttindi,
félagsleg og borgaraleg réttindi sem kveðið er á um í öðrum sáttmálum
og samþykktum aðildarríkja Sameinuðu þjóðanna.
Aðhald og fræðsla hefur mikið að segja
Þessar samþykktir eru grunnurinn sem starf stofnana SÞ og frjálsra félaga-
samtaka um allan heim byggist á. Þær eiga einnig að vera grunnur pólit-
ískrar stefnumótunar sem er byggð á réttlæti, jafnræði og virðingu fyrir
mannréttindum. Eins og allir vita er þó stundum himinn og haf á milli
þess sem stjórnvöld segja og samþykkja í félagsskap við önnur fullvalda
ríki og þess sem gert er þegar komið er heim af alþjóðlegum ráðstefnum
um stöðu kvenna, mannréttindi, umhverfismál, og þannig mætti áfram
telja. Því er mjög brýnt að allir sem láta sig réttindi og velferð kvenna
varða séu upplýstir um það mikla misrétti sem viðgengst við ráðstöfun
lands og beiti sér með öllum ráðum fyrir úrbótum. Aðhald almennings
hefur mikið að segja, t.d. með starfi frjálsra félagasamtaka sem halda
ríkisstjórnum við efnið. Ekki er síður mikilvægt að fræðsla um hlutskipti
kvenna víða um heim verði fastur þáttur í skólagöngu grunnskólabarna.
Þannig verður skilningur upprennandi kynslóða aukinn á þeim
mikilvægu verkefnum sem bíða í samstarfi ríkra og fátækra landa.
Á sérstökum hátíðarfundi allsherjarþings Sameinuðu þjóðanna árið
2000 voru svokölluð þúsaldarmarkmið samþykkt af aðildarríkjunum.
Þau kveða m.a. á um að minnka sára fátækt um helming fyrir árið 2015
og jafnframt að jafnrétti kynjanna skuli náð. Þetta eru háleit og verðug
markmið. Hins vegar er hætt við að lítið verði um árangur ef þessar sömu
ríkisstjórnir gera baráttuna gegn fátækt og fyrir fullum mannréttindum
kvenna ekki að aðalmarkmiði sínu, jafnt heima fyrir sem og í samstarfi
við önnur ríki. Aðeins þannig tekst okkur að rjúfa vítahring fátæktar og
misréttis, og stuðla að jafnari skiptingu jarðargæða og auðsins sem orðið
hefur til fyrir ólaunað strit kvenna í aldanna rás.
Heimildir og ítarefni
Málstofa um eignarrétt kvenna: Kynlægt sjónarmið. 3. júní 2003, The Indian Institute of
Public Administration, Nýju Dehlí.
Women’s Land and Property Rights in Situations of Conflict and Reconstruction.
UNIFEM, 2001.
www.oxfam.org • www.fao.org • www.unifem.org
Þórunn Sveinbjarnardóttir situr í utanríkismálanefnd Alþingis fyrir Samfylkinguna og
starfaði fyrir Alþjóðasamband Rauða kross félaga í Tansaníu og Aserbaidjan á árunum
1995-1997.
Án formlegra lagalegra réttinda til eignarhalds og arfs eru konur, fátækir
smábændur í dreifbýli, víða í Afríku, Asíu og Suður-Ameríku fastar í
kerfi aldagamals misréttis sem rænir þær og börn þeirra tækifærinu til
að lifa mannsæmandi lífi. Vert er að hafa í huga að hér er aðeins verið
að vísa til grunnþarfa hverrar manneskju: að fá nóg að borða og hafa
aðgang að hreinu vatni og húsaskjóli. Slíkar aðstæður geta til lengdar
aðeins alið af sér eymd og örbirgð, sem gróðrarstía pólitískra átaka og
ofbeldis. Í gegnum tíðina hafa ráðstefnur SÞ, t.a.m. kvennaráðstefnan
í Peking 1995, ályktað um nauðsyn þess að ríkisstjórnir sjái til þess að
öryggi eignarhalds og aðgengis að jarðnæði standi öllum þegnum til
boða, konum og körlum. Einnig hefur verið ályktað um nauðsyn þess að
Ekki er síður mikilvægt að fræðsla um hlutskipti
kvenna víða um heim verði fastur þáttur í skólagöngu
grunnskólabarna. Þannig verður skilningur upprenn-
andi kynslóða aukinn á þeim mikilvægu verkefnum
sem bíða í samstarfi ríkra og fátækra landa.
38