Tímarit UNIFEM - 01.01.2004, Qupperneq 90

Íslendingar standa framarlega á sviði mannréttinda og jafnrétti
kynjanna á alþjóðlegum mælikvarða. Hrund Gunnsteinsdóttir
þróunarfræðingur ræddi við Helgu Hauksdóttur, sendiráðu-
naut í New York, Hönnu Sigríði Gunnsteinsdóttur, lögfræðing
hjá félagsmálaráðuneytinu, og Ólöfu Hrefnu Kristjánsdóttur,
sendiráðsritara í utanríkisráðuneytinu, um helstu áherslur og
störf Íslands á þessu sviði.
Ríki hvött til að virða réttindi kvenna og stúlkna
Þátttaka Íslendinga á vettvangi Sameinuðu þjóðanna hefur aukist á
síðustu misserum. Fastanefnd Íslands í New York sinnir þessum málum
fyrst og fremst, í samvinnu við alþjóðaskrifstofu utanríkisráðuneytisins.
Að sögn Helgu Hauksdóttur, sendiráðunautar í New York, leggur utan-
ríkisráðuneytið mikla áherslu á mannréttindi á alþjóðavettvangi.
„Fastanefnd Íslands hjá Sameinuðu þjóðunum fylgist því mjög grannt
með öllum málum innan 3. nefndar SÞ, sem fjallar um mannréttindamál,
tekur virkan þátt í umræðum innan nefndarinnar og vinnur við gerð
ályktana. Gildir það að sjálfsögðu um málefni kvenna og jafnréttismál.
Má þar sérstaklega tiltaka ályktun um ofbeldi gegn konum, ályktun gegn
mansali kvenna og stúlkna og ályktun um framkvæmd alþjóðasamningsins
um afnám alls misréttis gegn konum (Convention on the Elimination of
All Forms of Discrimination against Women, CEDAW).“
Ísland var flutningsmaður ályktunarinnar um framkvæmd CEDAW á
58. allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna 2003-2004 fyrir hönd Norður-
landanna. Í ávarpi Íslands á þinginu var lögð áhersla á kvenréttindi sem
grundvallarmannréttindi. Staða kvenna og stúlkna á stríðstímum, mansal
og heimilisofbeldi var tekið til umræðu og aðildarríki hvött til að brúa
bilið milli alþjóðalaga og samninga sem til eru um jafnrétti kynjanna
og raunverulegrar stöðu kvenna. Þá voru aðildarríki sem sett hafa fyrir-
vara á eða ekki samþykkt CEDAW hvött til að bæta úr því. Vísað var í
ræðu Kofi Annans, aðalritara Sameinuðu þjóðanna, um framfylgni þús-
aldarmarkmiðanna, en í henni sagði hann að „hvergi í heiminum væru
kvenréttindum gefið það vægi sem þau ættu að hafa“. Ennfremur benti
Annan á að ofbeldi gegn konum á átakasvæðum hefði færst í aukana og
lýsti áhyggjum af mansali. Þá sagði hann að konum væri að mestu leyti
haldið utan við samningaviðræður og ákvarðanatöku, ekki síst á tímum
friðarviðræðna og uppbyggingar eftir stríð.
„Ályktun öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna nr. 1325 um konur, frið
og öryggi felur í sér meginreglur um þátttöku kvenna í aðgerðum til að
koma í veg fyrir átök og þátttöku kvenna í uppbyggingu friðar og friðar-
gæslu. Íslensk stjórnvöld telja afar mikilvægt að vísað sé til þessarar álykt-
unar öryggisráðsins í þeim ályktunum allsherjarþingsins þar sem fjallað er
um málefni sem snerta efni hennar,“ segir Helga.
Ísland á sæti í kvennanefnd SÞ
Að sögn Helgu breytast áherslur Íslands í málefnum kvenna og jafnréttis-
málum ekki í grundvallaratriðum frá ári til árs. „Þunginn í stefnu Íslands
er að ríki framfylgi alþjóðlegum samningum sem gerðir hafa verið, að
jafnrétti njóti framgangs og að réttindi kvenna í heiminum séu tryggð.
Að ekki verði vikið af þeirri braut því það kunni að stofna árangri sem
þegar hefur náðst í hættu.“
„Ísland situr nú í kvennanefnd Sameinuðu þjóðanna (Commission
on the Status of Women, CSW) til ársins 2008. Í byrjun næsta árs mun
Ísland að öllum líkindum taka sæti í efnahags- og félagsmálaráði Samein-
uðu þjóðanna (ECOSOC), en innan þess er einnig fjallað um kynja- og
jafnréttismálefni.“
Kvennanefnd Sameinuðu þjóðanna var stofnuð árið 1946. Í upphafi
áttu 15 ríki sæti í henni en nú eru þau 45 og frá öllum heimsálfum. Ísland
er í hópi Vestur-Evrópuríkja og annarra ríkja, en til annarra ríkja teljast
Bandaríkin, Nýja-Sjáland, Kanada og Ástralía. Ísland hefur í gegnum
tíðina setið fundina sem áheyrnarfulltrúi en á nú sæti í kvennanefndinni
„Einbeitum okkur að því að ná
Áherslur á jafnréttismál á vettvangi Sameinuðu þjóðanna
settum markmiðum“
Lj
ós
m
yn
d
: m
yn
d
as
af
n
SÞ
90