Tímarit UNIFEM - 01.01.2004, Blaðsíða 77

á vinnubrögðum fela í sér náið samstarf og samráð þróunarlandsins við
alþjóðastofnanir og stuðningslönd auk samráðs stuðningslanda innbyrðis.
Þótt Íslendingar lagi sig að breyttum aðstæðum er ljóst að íslensk þróunar-
samvinna er of smá í sniðum til að hennar geti gætt innan heilla greina.
Við þessar kringumstæður er þó nauðsynlegt að þeir sem starfa við mála-
flokkinn njóti svigrúms til að fylgjast vel með og taka þátt í samráði
þróunarlandanna, alþjóðastofnana og þeirra landa sem veita tvíhliða
þróunaraðstoð.
Framlag Íslands til marghliða þróunaraðstoðar
Ólíkt flestum öðrum þjóðum hafa framlög Íslands verið hærri til marg-
hliða þróunaraðstoðar en tvíhliða þróunaraðstoðar (0,1% og 0,06% af
landsframleiðslu). Stafar þetta af smæð landsins og lítilli þátttöku í þróunar-
starfi yfirleitt. Kostir marghliða aðstoðar felast í því að framlögum er veitt
til stofnana sem hafa bolmagn og sérþekkingu til verkefnanna.
Ísland hefur einskorðað þátttöku sína í marghliða þróunarsamvinnu
við fáar stofnanir. Greitt er til Alþjóðaframfarastofnunarinnar (IDA), Þró-
unarmálastofnunar Sameinuðu þjóðanna (UNDP), sem UNIFEM heyr-
ir undir, Barnahjálpar Sameinuðu þjóðanna (UNICEF), Matvæla- og
landbúnaðarstofnunarinnar (FAO) og Norræna þróunarsjóðsins (NDF).
Aðrar stofnanir og sjóðir hafa einnig verið styrkt, en ekki með árlegum
framlögum.
Skýrsluhöfundar leggja til að framlög til UNDP verði aukin í fram-
tíðinni og stuðningur við starf þeirra aukið af hálfu fastanefndar Íslands
í New York. Sem hluta af auknu samstarfi við UNDP er mælt með
auknu samstarfi við UNIFEM og jafnvel að könnuð verði tengsl milli
þess samstarfs og þróunaraðstoðar ÞSSÍ. UNIFEM sé lítil starfseining
innan Sameinuðu þjóðanna, sem henti smærri stuðningslöndum eins og
Íslandi vel. Slíkt samstarf yrði einnig liður í því að sameina, meira en
verið hefur, tvíhliða þróunarstoð Íslands og alþjóðastofnanir sem landið
styður.
Friðargæsla
Sá hluti friðargæslu sem felst í borgaralegri aðstoð er skilgreindur sem
þróunaraðstoð. Þátttaka Íslands í borgaralegri friðargæslu felst annars
vegar í stuðningi við alþjóðlega friðargæslu á vegum Sameinuðu þjóð-
anna og hins vegar í uppbyggingu íslensku friðargæslunnar. Heildarfram-
lög til friðargæslu voru 178 m.kr. árið 2002 og er áætlað að þau nemi
um 600 m.kr. árið 2006. Meirihluta fjárins er varið til uppbyggingar
íslensku friðargæslunnar en stefnt er að því að allt að 50 manns starfi á
hennar vegum árið 2006. Aukin áhersla á framlög til friðargæslu hefur
haft þau áhrif að heildarframlög Íslands til marghliða þróunaraðstoðar
hafa hækkað talsvert. Sé litið á fjárlagaárið 2003 myndi heildarhlutfall
opinberrar þróunaraðstoðar, að frádregnu framlaginu til friðargæslu,
nema 0,125% af landsframleiðslu í stað 0,160% áður.
Eitt langlífasta verkefni íslensku friðargæslunnar er stuðningur við
UNIFEM í Kósóvó. Höfundar skýrslunnar um Ísland og þróunarlöndin
telja að auka eigi og styrkja samstarfið við UNIFEM. Jafnframt mæla
skýrsluhöfundar með að tengsl milli þessa samstarfs og þróunaraðstoðar
ÞSSÍ á sviði jafnréttismála sé kannað.
Háskóli Sameinuðu þjóðanna
Umfangsmesta framlag Íslands til marghliða þróunaraðstoðar er rekstur
tveggja skóla sem báðir heyra undir Háskóla Sameinuðu þjóðanna.
Háskóli Sameinuðu þjóðanna var stofnaður árið 1975 og var Ísland
eitt af fyrstu löndunum til að bjóðast til að hýsa deild á vegum skólans.
Jarðhitaskóli Sameinuðu þjóðanna hóf starfsemi sína árið 1979 og
hefur frá upphafi útskrifað tæplega 300 jarðhitasérfræðinga frá um 40
löndum. Skólinn er sjálfstæð rekstrareining innan Orkustofnunar. Sjávar-
útvegsskóli Sameinuðu þjóðanna hóf starfsemi sína árið 1998. Skólinn er
hýstur hjá Hafrannsóknastofnuninni en starfar í nánu samstarfi við Rann-
sóknastofnun fiskiðnaðarins, Háskóla Íslands og Háskólann á Akureyri.
Í febrúar 2003 höfðu 62 sérfræðingar frá 19 löndum útskrifast úr
skólanum. Í skýrslunni eru ekki tiltekin kynjahlutföll þeirra sem útskrif-
ast hafa frá skólunum.
Komið hafa fram hugmyndir um að sameina skólana tvo, hugsanlega
ásamt nýjum Landgræðsluskóla, í eina stofnun, Stofnun Háskóla Samein-
1970 Allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna samþykkir
að um miðjan 8. áratuginn skuli iðnríkin veita sem
nemur 0,7% af landsframleiðslu til opinberrar
þróunaraðstoðar.
1971 Lögfest að opinber framlög Íslands til þróunar-
aðstoðar skuli nema 0,7% af landsframleiðslu.
1981 Þróunarsamvinnustofnun Íslands (ÞSSÍ) stofnuð.
1985 Þingsályktun um að 0,7% markinu skuli náð á sjö
árum (þá 0,05%).
1989 Stofnun UNIFEM á Íslandi.
1992 Í skýrslu um þróunarmál er ítrekað mikilvægi þess
að markmið Sameinuðu þjóðanna um framlög til
þróunaraðstoðar sé uppfyllt.
1997 Í kjölfar skýrslu um Þróunarsamvinnu Íslands
samþykkir ríkisstjórn Íslands að þróunaraðstoð
aukist í heild úr 0,10% af vergri landsframleiðslu
í 0,15% árið 2003, fyrst og fremst með auknum
framlögum til ÞSSÍ.
1999 Samstarf íslenskra stjórnvalda og UNIFEM um
jafnréttisstarf í Kósóvó hefst.
2000 Þúsaldarmarkmið um þróun samþykkt á allsherjar-
þingi Sameinuðu þjóðanna, eitt meginmarkmiðið
er að vinna að jafnrétti kynjanna og styrkja frum-
kvæðisrétt kvenna.
2003 Í skýrslunni um Ísland og þróunarlöndin er lagt til
að framlög Íslands til þróunaraðstoðar séu hækk-
uð upp í 0,3 af landsframleiðslu á tímabilinu
2003-2006 (0,19% til marghliðaaðstoðar og 0,11%
til tvíhliða aðstoðar). Í skýrslunni er einnig lögð
áhersla á aukið samstarf við UNIFEM.
Tímaás
Eitt langlífasta verkefni íslensku
friðargæslunnar er stuðningur við
UNIFEM í Kósóvó. Höfundar skýrsl-
unnar um Ísland og þróunarlöndin
telja að auka eigi og styrkja sam-
starfið við UNIFEM. Jafnframt mæla
skýrsluhöfundar með að tengsl milli
þessa samstarfs og þróunaraðstoðar
ÞSSÍ á sviði jafnréttismála sé kannað.
76 77