Þjóðmál - 01.12.2011, Síða 47

Þjóðmál - 01.12.2011, Síða 47
46 Þjóðmál VETUR 2011 að segja til grunna . Það eina sem stóð eftir var óbreytt gengi á milli mynta Hollands og Þýska lands . Í Bretlandi var ERM-fyrir- komu lagið oft uppnefnt sem „the Extended Recession Mechanism“ eða „hið fram lengj- andi kreppufyrirkomulag“, því að ERM- bindingin hafði valdið miklum bú sifj um í efnahag Bretlands og atvinnuleysi varð þar hrikalegt . ERM reyndist þarna vera slæm til rauna- starfsemi ESB með líf þegnanna í þeim lönd um sem áttu aðild að samstarfinu og jafn framt víðar í Evrópu . Þetta fyrirkomulag kemst einna næst því að geta kallast útópía Evrópusambandsmanna . Það er alltaf jafn ótrúlegt að hugsa til þess nú að þetta fyrirbæri skyldi ná að komast í tísku hjá mönnum með fyrsta flokks hag fræði- menntun, á þessum tímum . En það eru þó einungis 19 ár síðan stjórn- málamenn, seðlabankastjórar og hag- fræðingar margra landa ESB trúðu á þetta ERM/EMS-fyrirkomulag . Þegar áhlaup markaða á ERM stóð sem hæst árið 1992 náði sænski seðlabankinn að hækka stýrivexti hjá sér upp í fimm hundruð prósent til að verja bindingu sænsku krónunnar við ERM . Það ferli var svona: 10 . janúar: Fjárlög Svíþjóðar kynnt og reynast vera með 71 milljarða sænskra króna halla . 26 . ágúst: Sænski seðlabankinn hækkar stýri- vexti í 16 prósent til að verja einhliða bindingu sænsku krónunnar gagnvart ERM . 8 . september . Sænski seðlabankinn hækk- ar stýrivexti í 24 prósent, bindingin skal varin fram í rauðan dauðann . 9 . september: Sænski seðlabankinn hækk- ar stýrivexti í 75 prósent . 16 . september: Sænski seðlabankinn hækk- ar stýrivexti í 500 prósent . 23 . september: Sænska ríkisstjórnin gefur út ábyrgð fyrir alla banka í landinu, „enginn banki má verða gjaldþrota“ . 30 . september: Enn einn áfallapakkinn frá ríkisstjórninni kynntur . 19 . nóvember: Alger uppgjöf . Skynsemin nær völdum á ný . Klukkan 14:28 er einhliða fast gengi sænsku krónunnar gagnvart gengis- og gjald miðlasamstarfi EB lagt niður og á sömu stundu fellur sænska krónan 10 prósent . Í heild hrundi ERM-gengisbinding land- anna svona: 14 . nóvember 1991: Finnska markið er fellt með 12,3% . 8 . september 1992: Finnland gefst upp á einhliða ERM-bindingu . 17 . september 1992: Bretland gefst upp og getur ekki lengur varið gagnkvæma ERM- bindingu, pundið flýtur aftur . 17 . september 1992: Ítalía gefst upp á ERM- bindingunni, líran flýtur aftur . 17 . september 1992: Spánn gefst upp á þröngri ERM-bindingu . 19 . nóvember 1992: Svíþjóð gefst upp á einhliða ERM-bindingu eftir að hafa hækkað stýrivexti í 500% til að verja hana . 23 . nóvember 1992: Spænski peseta og port- úgalski escudos eru felldir um 6% . 10 desember 1992: Noregur gefst upp á einhliða ERM-bindingu . 2 . ágúst 1993: aðeins Þýskaland og Holland halda uppi +/- 2,25% gagnkvæmri ERM- bindingu . Sænska krónan: bjargvættur Íkjölfarið á þessu hruni og banka kreppu þeirra sem í Svíþjóð geisaði sökum bólu á fasteignamarkaði atvinnuhúsnæðis, var sænska krónan sett á flot og gengi hennar gagnvart öðrum gjaldmiðlum leyft að falla þar til sænska krónan náði botni með um það bil 33 prósent gengisfalli gagnvart þýska markinu á fyrri hluta ársins 1995 . Það var þessi gengisfelling sem bjargaði Svíþjóð . Hjól atvinnulífsins héldu áfram að snúast og skattatekjur ríkissjóðs þornuðu því ekki upp sökum óbærilegs atvinnuleysis . Greiðslugeta og þar með alþjóðlegt lánstraust ríkissjóðs
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97

x

Þjóðmál

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðmál
https://timarit.is/publication/1175

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.