Þjóðmál - 01.03.2013, Side 41

40 Þjóðmál voR 2013
Í kjölfar efnahagshrunsins hækkaði höf-uð stóll verðtryggðra lána mjög hratt á
sama tíma og raunvirði fasteigna lækkaði og
ráðstöfunartekjur heimila minnkuðu . Ekki
þarf að koma á óvart að við slíkar aðstæður
sýni viðhorfskannanir yfirgnæfandi fylgi
við afnám verðtryggingar . Ekki eru þó
allir jafn vissir um að óhætt sé að afnema
verðtryggingu og telja að óverðtryggð lán
verði litlu skárri . Hér verða skoðuð helstu
með- og mótrök fyrir afnámi verðtryggingar
og svo hvaða leiðir gætu verið færar til
afnáms .
1 . Verðtrygging leiðir til hærri vaxta
Vegna þess hve verðtryggð lán eru út-breidd hérlendis, hafa stýri vaxta-
hækkanir haft minni áhrif á neyslu og því
dregið minna úr þenslu en ella . Þess vegna
má ætla að stýrivextir hafi hækkað meira og
verið lengur hærri, en ef verðtrygging hefði
ekki verið jafn útbreidd .
2 . Verðtrygging leiðir sjálfkrafa til
meiri verðbólgu
Innlánsstofnanir hafa veitt 320 millj-arða í verðtryggð lán . Jacky Mallet
hefur fært rök fyrir því að verðtryggð út-
lán innlánsstofnana leiði til aukinnar verð -
bólgu á Íslandi . Verðbólga hækki höfuð-
stól verðtryggðra útlána, hækkun höfuð-
stóls sé færð til tekna hjá bönkum, eigið
fé banka hækki og svigrúm þeirra til pen-
inga myndunar aukist þannig sjálfkrafa . Ef
bankar nýti þetta svigrúm sitt til pen inga-
myndunar, auki það verðbólgu . Eftir því
sem árin líða magnist áhrif þessarar hring-
rásar .1
3 . Gengur illa að greiða lánin upp
Íverðbólgu hækka verðtryggð lán á fyrri hluta lánstímans þótt greitt sé af þeim .
Fróðlegt væri að vita hve hátt hlutfall lánþega
muni ráða við að greiða lán sín að fullu .
Helsta von lántakenda er að fasteignaverð
hækki hraðar en skuldin . Þá er hægt að
standa í skilum ef eignin selst . Frá hruni
hefur eignaverð nánast staðið í stað meðan
lánin hafa hækkað . Tugir þúsunda lánþega
hafa því tapað öllum sparnaði sem þeir
lögðu í íbúðakaup .
1 Jacky Mallett, 2013 — An examination of the effect on
the Icelandic Banking System of Verðtryggð Lán (Indexed-
Linked Loans) .
Frosti Sigurjónsson
Er vit í að afnema
verðtryggingu?