Félagsbréf - 01.12.1959, Blaðsíða 37

FÉLAGSBRÉF
35
ar íslenzku, og mér finnst þær báðar vera læsilegar og liprar. Það sem ég
hef helzt út á íslenzku þýðinguna að setja er það, hve misgóð hún virðist
vera. Það er þó engan veginn sagt til þess að letja menn þess að lesa þessa
bók, öðru nær, því að ég er ekki í neinum vafa um, að hún er eitt af mestu
skáldverkum okkar tíma.
Fyrstu ensku þýðingarnar á verkum hinna miklu rússnesku snillinga,
Turgenévs og Tolstoys, þykja ekki mjög góðar í dag og hafa oftar en
einu sinni, margar hverjar verið endurbættar og gefnar út á nýjan leik,
en eigi að síður höfðu þær mikil og varanleg áhrif á bókmenntir heimsins
utan Rússlands, og ber það fagurt vitni hinni miklu bókmenntasnilli rúss-
neskra skáldsagnahöfunda, þessara meistara frásögunnar og víðsýninnar
í skáldsagnagerð, að þeir skuli hafa getað heillað heiminn með verkum
sínum, þrátt fyrir það hve mjög þau hljóta að hafa tapað af málfegu'rð!
sinni og stíl í misjafnlega góðum erlendum þýðingum.
„Sívagó læknir“ hefur hlotið mikið og verðskuldað lof gagnrýnenda á
vesturlöndum, en sagan hefur einnig orðið fyrir nokkurri gagnrýni, sem
við er að búast. Hefur hún þá einkum beinzt að formi sögunnar, sem þykir
heldur losaralegt og laust í reipunum og má það talsvert til sanns vegar
færa. Sagan er feikilega stór og víðfeðm í sniðum. Segja má að sögusviðið
spanni yfir allt Rússland, allt vestan frá vesturlandamærum þess og þeiin
héruðum, þar sem barizt var í fyrri heimsstyrjöldinni, og austur til Ural-
fjalla og Síberíu. Og sagan segir að miklu leyti frá örlögum Rússlands og
rússnesku þjóðarinnar á einhverjum örlagaríkustu tímum hennar. Inn á
sögusvið sitt leiðir höfundurinn fjölda af persónum, og oft á tíðum virðisl
sambandið millum þeirra vera fremur óljóst, og sumar hverfa pkkur alveg
sjónum inn í mannhafið og víðáttu rússnesku sléttunnar, aðrar mynda megin-
stoðir sögunnar og hverfa aldrei sjónum, enn aðrar skjóta upp kollinum
eftir að hafa verið bak við tjöldin um langt skeið. Auk þess notar Paster-
nak mikið þann erfiða frásagnarmáta að vísa sífellt aftur til fyrri atburða
sögunnar, meira en nokkur annar höfundur, sem ég hef kynnzt. Þetta og
svo hinn mikli fjöldi mannanafna — flestar persónur sögunnar, eins og
tíðkast í öðrum rússneskum skáldsögum, ganga undir fjórum nöfnum,
skírnarnafni, föðurnafni og ættarnafni, og loks gælunafni — gerir söguna
erfiða og nokkuð þreytandi aflestrar, sérstaklega fyrst í stað á meðan
lesandinn er að kynnast persónunum og festa þær sér í minni. Öll mvndar
sagan þó mikinn og heilsteyptan vef, hún er eins og fagurlega ofinn refill,