Félagsbréf - 01.12.1959, Blaðsíða 63

FÉLAGSBRÉF
61
í „rof og skerðingu á flokkslegu og
sovétsku lýðræði" og „frumreglum sam-
eiginlegrar forystu“: „Mörg mikilvæg
vandamál voru ákvörðuð af Stalin per-
sónulega“. En okkur er ekki sagt neitt
um það, hver þessi vandamál hafi verið.
Allar pólitiskar ákvarðanir, sem getið er
um, eru skilyrðislaust vegsamaðar.
Þessi sama undarlega tvöfeldni kemur
fram í meðferð allra hugsjónalegra mála
á árunum eftir stríðið. Ályktanir Æðsta
ráðsins 1946 og ’48, sem voru upphafið
að rithöfunda- og listamannaofsóknunum,
eru nefndar í vinsamlegum tón, enda þótt
þær væru síðar gerðar ógildar, að nokkru
leyti á þeim forsendum, að þær hefðu verið
afleiðing af skaðlegum áhrifum þeirra
Beria og Malenkoffs á Stalin.
Lysenko-málið, framlag Stalins til mál-
fræði og hin hagfræðilegu viðfangsefni
hans eru einnig nefnd að nokkru leyti
vinsamlega, en þó með úrfellingum. Loka-
dómurinn sem Stalin fær er mjög hag-
stæður:
„Aðalkjarni flokksgagnrýninnar á
persónudýrkun var fólginn i að út-
rýma hinum skaðlegu afleiðingum þess-
arar dýrkunar og jafnframt i því að
styrkja aðstöðu sósialismans, en ekki í
altækri afneitun á hinni skýlausu Stalin-
dýrkun í lífi flokksins og landsins. —
Undir forystu kommúnistaflokksins og
Æðsta ráðsins, þar sem J. V. Stalin gegndi
fremsta hlutverki náðu Sovétríkin feiki-
legum, heimsfrægum árangri. J. V. Stalin
gerði margt það, sem var hlessunarríkt
fyrir Sovétríkin og alla hina alþjóðlegu
verkalýðshreyfingu."
Þannig kemur Stalin nokkuð skemmdur
úr þessari athugun, en ekki jafn limlest-
ur og hann var eftir „leyniræðu Krústjoffs.
Þrátt fyrir hin „alvarlegu mistök hans á
síðasta æviskeiðinu" heldur hann tvímæla-
laust áfram að vera „hetja okkar aldar.“
GAMLIR IvLOKKSFÉI.AGAR,
Moskvu-málsrannsóknirnar 1936—1938
eru ekki nefndar á nafn í nýju handbók-
inni. Gamla handbókin kallaði þá Trot-
sky, Zinovieff og Kameneff, hina raun-
verulegu og beinu frumkvöðla og skipu-
leggendur Kiroff-morðsins". Nýja handbók-
in fullyrðir aftur á móti að morðinginn
hafi verið „óður liðhlaupi" (með flokks-
skírteini), sem „var í félagi við fyrmefnda
flokksandstæðinga úr hópi Zinovieffista.'1
Enda þótt enn sé ráðizt á meðlimi and-
stöðuflokkanna sem fjandmenn flokksins,
þá eru þeir þó ekki lengur sakaðir um
það, að vera „leiguþý fasista“ og „ráðnir
til njósna og skemmdarverka." (Samt sem
áður hefur aðeins einn af sakborningun-
um fengið uppreisn æru til þessa. Það
var ritari kommúnistaflokks Uzbekistans,
Akmal Ikramoff, 9em svar skotinn árið
1938. Endurreisn hans var opinberlega
kunngerð í 3. bindi hinnar litlu sovétsku
alfræðibókar. Nýja handbókin nefnir
þetta ekki á nafn).
Meðferð á öðrum mikilvægum mönnum
er ekki síður fróðleg. Nýja handbókin hyl-
ur M. N. Tukhasjefsky, marskálk, bak
við þétt þagnartjald. Gamla handbókin
fullyrti að sigurinn í Sovét-pólska strið-
inu árið 1920 hefði verið „ónýttur með
tortryggilegum aðgerðum" þeirra Trot-
skys og Tukhasjefskys. í síðustu útgáfu
hinnar stóru sovésku alfræðibókar er
Tukhasjefsky sakaður um „leynimakk við
óvinina". En 51. bindi sömu alfræðibók-
ar (útg. 1958) veitti honum fulla upp-
reisn og lýsti honum sem frábærum her-
foringja. En „endurreisnin" átti sér skamm-
an aldur. Eftir brottrekstur Zukoffs mar-