Félagsbréf - 01.12.1959, Blaðsíða 40

38
FÉLAGSBRÉF
þjóðarinnar sem einnar heildar og ílytja hana yfir í sál einstaklingsins og
umbreyta henni í andlegan viðbúnað. Og frumatriði þessa; viðbúnaðar er
að finna í fagnaðarerindinu. Hver eru þau? í fyrsta lagi kærleikur til
náungans, en það er lífsorkan í æðstu mynd sinni, sem fyllir hjarta manns-
ins og heimtar útrás. Og í öðru lagi grundvallarhugsjónir nútímamannsins,
sem hann má ékki vanta, en þær eru hugsjónir um persónulegt frelsi og
hugsjónin um lífið sem fórn.“ Kristur varð fyrstur lil þess að frelsa manninn
frá öðrum þáttum náttúrunnar og stofnaði samfélag, sem var í sannleika
sagt mannlegt.
„Við töluðum líka um hina venjulegu stjórnmálamenn, sem ekkert hafa
að segja lífinu og heiminum í heild, um miðlungsmennina, sem alltaf
vilja, að verið sé að tala um einhverja þjóð, helzt litla og hrjáða þjóð,
svo að þeir geti rázkað yfir henni og sýnt fram á gáfur sínar og samuð
með hinum ofsóttu og undirokuðu. Gyðingar eru ljósasta dæmið um fórnar-
dýr þessa hugsunarháttar. Þjóðerniskennd þeirra hefur neytt þá öldum sam-
an til að vera þjóð og ekkert nema þjóð — þeir hafa verið hundnir vifS
þetta ömurlega hlutverk einmitt á þeim öldum, þegar allur heimurinn var
frelsaður frá því af þeim krafti, sem sprotlinn var upp meðal þeirra sjálfra.
Er það ekki undarlegt? Hvernig er hægt að skýra það? Þessi dýrlega
hátíð, þessi frelsun frá hölvun meðalmennskunnar, þessi sigur yfir heimsku
hversdagsleikans, átti sér fyrst stað í þeirra eigin landi, á þeirra eigin
tungu, meðal þeirra eigin þjóðflokks. Hvernig gátu þeir látið svo yfir-
gnæfandi máttugan og fagran anda yfirgefa sig? ....Hverjum gagnar
þetta sjálfviljuga píslarvætti?“ Það er þessi málsgrein víst, sem reiui
yfirvöld í ísrael til reiði gegn Pasternak og bók hans. Það er ekki hægt
að gera öllum til hæfis, sízt með því að hafa ákveðnar og djarfar skoðanir
á slíku-m grundvallaratriðum.
En Kristur færði okkur mönnunum enn meira, segir Pasternak, liann
færði okkur ódauðleikann. Við verðum að „halda fast við trúna á ódauð-
leikann, sem er annað orð yfir líf, máttugt orð.“ Og lífið, sem umlykur al-
heiminn, endurnýjast í óteljandi og ólíkum myndum. „Fæðing okkar er upp-
risa, og við munum rísa upp aftur í börnum okkar jafnt og í verkum okkar.
Samkvæmt því sem Pasternak segir í „Sívagó lækni“ er heimspekileg
afstaða sovétvaldhafanna til mannlegra vandamála byggð á ruddalegum
misskilningi. Þeir eru alltaf að tala um að „umskapa lífið“, en „fólk,
sem getur talað þannig — jafnvel þó það hafi kynnzt heiminum að nokkru