Morgunblaðið - 31.03.2016, Blaðsíða 10

BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Öll nauðsynleg tækni sem þarf til
að hefja flug með ómönnuðum
flugvélum á milli
heimsálfa, til
dæmis fragt-
vélum yfir norð-
urheimskautið,
frá Asíu til Evr-
ópu eða Banda-
ríkjanna, er til.
„Ef einhver færi
í þetta af alvöru,
myndi ég áætla
að það tæki sjö
ár að koma því í kring. Ég byggi
það á reynslunni í fluginu,“ segir
Ásgeir Pálsson, framkvæmdastjóri
flugleiðsögusviðs Isavia, þegar
hann er beðinn um að áætla hve-
nær af þessu gæti orðið.
Ásgeir velti þessum möguleika
upp á heimskautaráðstefnu forseta
Íslands, Arctic Circle, í vetur og
segist hafa fengið mikil viðbrögð
við henni. Samkvæmt því má bú-
ast við að þetta verði meira til
umræðu á næstu árum.
Hagkvæmt og umhverfisvænt
Ásgeir segir að nú þegar séu
nokkuð stórar flugvélar fjar-
stýrðar, bæði í hernaði og al-
mennri notkun. Bendir hann á
landmælingar, ljósmyndatöku og
landamæravörslu. Einnig sé byrj-
að að nota minni flygildi til að
fljúga með lyf og nauðsynlegar
vörur til afskekktra byggða í
norðurhéruðum Kanada og
Alaska.
„Hingað til hefur notkun á
mannlausum flugvélum að mestu
einskorðast við afmörkuð loftrými
sem tekin hafa verið frá fyrir
hernaðarnot eða landamæravörslu,
utan við svæði sem ætluð eru fyrir
borgaralegt flug. Stóra málið sem
við er að fást er að athuga hvernig
hægt er að koma slíku flugi fyrir
með borgaralegu flugi,“ segir Ás-
geir. Segir hann að tilraunir hafi
verið gerðar og gengið þokkalega
en þær hafi verið í stýrðu um-
hverfi.
Hann telur langt í að farþegar
fáist til að stíga upp í flugvél sem
eigi að fljúga án flugmanns. Ann-
að gildi um flutningaflug. Það geti
haft mikinn efnahagslegan ábata
að taka upp slíkt flug á mann-
lausum vélum.
Vekur Ásgeir athygli á því að
með því að fjarlægja úr vélinni
alla hluti sem eigi að styðja við líf
áhafnar í löngu flugi, svo sem
sæti, salernisaðstöðu, eldhús, mat,
drykk, vatn, súrefniskúta, loft-
ræstikerfi, björgunarbáta og hluta
stjórnbúnaðar, mætti létta vélina
mikið og auka burðargetu til
flutninga. Flugvélinni mætti líkja
við fljúgandi gám. Aðeins þyrfti
góðan stýri- og fjarskiptabúnað.
Eldsneytiskostnaður á hvert
flutt tonn myndi minnka og þar
með neikvæð áhrif á umhverfið og
hægt yrði að lækka flutnings-
kostnað umtalsvert.
Stýrt í flugtaki og lendingu
Hvar er best að byrja með slíka
starfsemi? Ásgeir svarar því:
„Ekki er gott að byrja á stuttum
leggjum þar sem mikil flugumferð
er fyrir. Heppilegra er að byrja á
löngu flugi, til dæmis í pólarflugi.
Þar eru langar vegalengdir, góð
hagkvæmni og ekki eins þétt um-
ferð. Ekki er heldur sama hætta á
jörðu niðri, ef eitthvað fer úr-
skeiðis, því megnið af pólleiðunum
er yfir óbyggðum svæðum.“
Notkun mannlausra flutninga-
flugvéla myndi auka vægi flugs
um heimskautasvæðin með auk-
inni hagkvæmni í fluginu og minni
áhrifum á umhverfið.
Ásgeir tekur dæmi af mann-
lausri flugvél sem ætlað væri að
flytja varning frá flugvelli norð-
arlega í Asíu, til dæmis Tókíó, til
norðurhluta Evrópu, til dæmis
Keflavíkur. Flugmaður gæti fjar-
stýrt henni á loft og verið í sam-
starfi við flugumferðarstjórn, en
þegar hún væri komin í rétta flug-
hæð myndi hún fara á sjálfstýr-
ingu í fyrirfram ákveðnu ferli.
Þegar hún væri komin að Íslandi
myndi flugmaður hér taka við og
fjarstýra vélinni inn til lendingar í
Keflavík. Þetta gæti verið annar
maður, eða sá sami og kom henni
á loft. Staðsetningin skipti ekki
máli miðað við tæknina í dag en
visst öryggi gæti falist í öruggum
samskiptum við flugumferðar-
stjórn á hvorum stað, flugmenn-
irnir gætu jafnvel haft aðstöðu hjá
flugumferðarstjórn. Þá gæti verið
samvinna um eftirlitið, á meðan
vélin er stillt á sjálfstýringu. Aðal-
atriðið er að mati Ásgeirs að vélin
yrði í vernduðu ferli alla leið, á
svipaðan hátt og herflug.
Hann segir að umræður um
þetta fari vaxandi í flugheiminum.
Eftir að hann tók málið upp á
heimskautaráðstefnunni hefur
hann einnig orðið var við umræðu
um hliðstæð mál í skipaflutn-
ingum. Fjarstýrð fragtskip myndu
verða notuð til að flytja vörur yfir
höfin.
Vöruhótel á Íslandi
Flug yfir norðurheimskautið
hefur verið stundað í átján ár og
fer stöðugt vaxandi. Það hefur
ekki verið rekið frá Íslandi. Það
myndi geta haft verulega efna-
hagslega þýðingu fyrir landið ef
hér yrði ein af miðstöðvum þess.
Ásgeir sér fyrir sér að vélarnar
kæmu með vörur frá Asíu í
stórum einingum sem settar yrðu
inn á vöruhótel hér og síðan dreift
með flutningavélum og almennu
farþegaflugi um Evrópu og
Bandaríkin. Vélarnar gætu síðan
nýst til að flytja fisk, lax og aðrar
útflutningsvörur til Asíu.
Ásgeir telur að allir þættir séu
tilbúnir til að taka við mann-
lausum flugvélum. Kerfin og
tæknin séu fyrir hendi. „Einhver
þarf að ráðast í það verk að setja
upp flutningaflugvél með þessum
hætti. Það ætti ekki að vera mjög
flókið,“ segir Ásgeir.
Fljúgandi gámar yfir heimskautið
 Framkvæmdastjóri hjá Isavia telur góðar aðstæður til að fjarstýra mannlausum flutningaflug-
vélum yfir heimskautssvæðið  Myndi draga verulega úr flutningskostnaði  Tækifæri fyrir Ísland
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Flug Flug yfir heimaskautssvæðin hefur vaxið mjög á undanförnum árum. Ás-
geir Pálsson telur góðar aðstæður þar til að hefja mannlaust flutningaflug.
10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 31. MARS 2016
„Tæknin býður upp á þetta. Ég tel
þó að það sé ekki skynsamlegt að
nota hana eingöngu. Flugmenn-
irnir eru um borð af góðri og gildri
ástæðu; til að fljúga vélinni. Þeir
geta gripið inn í ef aðstæður
breytast og uppgötva hluti fyrr en
vélar. Ef við erum bæði með
tæknina og mennina hlýtur örygg-
ið að vera meira,“ segir Gunnar
Már Sigurfinnsson, framkvæmda-
stjóri Icelandair Cargo.
Icelandair Cargo er hluti af sam-
stæðu Icelandair, rekur flutninga-
flugvélar og nýtir einnig flutninga-
pláss farþegaflugvéla.
Gunnar Már efast um að mikil
hagkvæmni sé í því að fjarstýra
flutningaflugvélum. Ekki fari mikið
pláss í flugmennina í fragtvél-
unum. Svo þurfi ákveðið eftirlit á
jörðu niðri, ef vél
er fjarstýrt það-
an.
Hann segist
ekki heyra á
starfsfélögum
sínum í fluginu
að þetta sé ofar-
lega á baugi í
umræðunni. Aðr-
ir hlutir standi
mönnum nær. Hann efast um að
mannlausar flutningavélar verði
reknar í náinni framtíð, ef nokkurn
tímann.
„Það er mikils virði fyrir öll flug-
félög að hafa góða flugmenn. Ice-
landair Group er heppið að hafa
góða flugmenn. Ég get ekki hugs-
að mér tilveruna án þeirra,“ segir
Gunnar.
Góðir flugmenn mikils virði
EKKI OFARLEGA Á BAUGI HJÁ FLUGFÉLÖGUM
Gunnar Már
Sigurfinnsson
Fiskur Kostnaður á hvert tonn verð-
ur lægri með mannlausum vélum.
Ásgeir Pálsson
Fitulítil og
próteinrík . . .
…og passar með öllu
www.ms.is
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/
S
ÍA