Orð og tunga - 01.06.1998, Síða 21

Orð og tunga - 01.06.1998, Síða 21
Guðrún Kvaran: Uppruni orðaforðans í „Islenskri orðabókÉ< I því sem hér fer á eftir verður fjallað um orðaforðann í íslenskri orðabók handa skólum og almenningi (hér eftir IO) sem Menningarsjóður gaf út fyrst 1963 og síðan aftur, aukna og endurbætta 1983. Ég mun hér eftir nota þessi ártöl til að greina útgáfurnar að. Það er forvitnilegt að athuga hvernig safnað var til fyrstu íslensku orðabókarinnar sem gefin var út með íslenskum skýringum og ætluð skólum og almenningi. Hvert var orðaforðinn sóttur og hvaða heimildir liggja að baki þeim orðum sem valin voru í bókina? Við þessum spurningum fást ekki endanleg svör en hægt er að rekja hvert helstu þræðir liggja. Nokkurn fróðleik má sækja í formála fyrstu útgáfu sem Ami Böðvarsson, ritstjóri bókarinnar, skrifaði. Þar er gerð nokkur grein fyrir þeim ritum sem stuðst var við á meðan á undirbúningi bókarinnar stóð. Taldar eru helstu orðabækur sem notast hafði verið við og er þar fyrst nefnd íslensk-dönsk orðabók Sigfúsar Blöndals frá 1920- 1924. Tekið er fram að orðaforði hennar, merkingarskil og skýringar séu grundvöllur bókarinnar. Þá er nefnt að seðlasöfn Orðabókar Háskólans hafi mikið verið notuð en þó hafi ekki verið unnt að kanna þau til hlítar sökum tímaskorts. Þaðan séu þó allmörg orð runnin, einkum úr talmálssafni. Leitað var fanga í seðlasafni því sem varð til við undirbúning að viðbæti við orðabók Blöndals sem unnið var að um sama leyti og gefinn var út sama ár og IO. Arni Böðvarsson sá að miklum hluta um orðtöku fyrir viðbætinn. Næst eru taldar upp nokkrar orðabækur sem notaðar hafi verið meira eða minna við vinnslu verksins. Það voru: Björn Halldórsson. Orðabók. íslensk-latnesk-dönsk. 1814. Guðbrandur Vigfússon og Richard Cleasby. An Icelandic-English Dic- tionary. 1874. Guðni Jónsson. Eddulyklar. 1954. Finnur Jónsson. Ordbog til rímur. 1926-28. Johan Fritzner. Ordbog over Det gamle norske sprog. 1883-96. Guðmundur Hannesson. íslenzk lœknisfrœðiheiti. 1954. 9
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84

x

Orð og tunga

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Orð og tunga
https://timarit.is/publication/1210

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.