Orð og tunga - 01.06.1998, Qupperneq 37

Orð og tunga - 01.06.1998, Qupperneq 37
Eiríkur Rögnvaldsson: Málfræði í íslenskri orðabók: Hvernig og til hvers? 1 Inngangur I málvísindum er hugtakið orðasafn (lexicon) notað yfir þann orðaforða sem við kunn- um; orðasafn hugans (sjá t.d. Fromkin & Rodman 1993:98). Venjulega er gert ráð fyrir því að í þessu orðasafni sé varðveitt öll sú þekking sem við þurfum að hafa á einstökum orðum til að geta notað þau í virkum orðaforða okkar. Það þýðir að við hvert orð þarf að geyma upplýsingar um hljóðform þess, beygingarflokk, merkingu, og ýmiss konar setningafræðileg atriði; sem sé allt sem við þurfum að læra sérstaklega um hvert orð. Þeir þættir sem eru fyrirsegjanlegir út frá almennum reglum þurfa hins vegar ekki að fylgja hverju orði í orðasafninu. Þannig þurfum við ekki að læra um hvert einstakt nafnorð að það fái endinguna -um í þgf.ft., því að það er almenn og undantekningarlaus regla í málinu. Við þurfum ekki heldur að læra um hvert einstakt nafnorð hvort það getur staðið sem frumlag, andlag, í forsetningarlið eða annars staðar þar sem nafnorð koma fyrir í setningum. Meginreglan er sú að sérhvert nafnorð getur staðið á öllum þessum stöðum. Frá því eru hins vegar ákveðnar undantekningar, en þær eru svo fáar að miklu eðlilegra er að hugsa sér að það séu þær sem við lærum sérstaklega. Hér er vissulega verið að tala um orðasafn hugans, en ekki prentaðar eða tölvutækar orðabækur. Þrátt fyrir það er ekki fráleitt að halda því fram að þar gildi að ýmsu leyti svipaðar reglur. Til að orðabók komi að fullum notum þarf hún að innihalda nægilegar upplýsingar til að notandanum sé kleift að nota flettiorðin á réttan hátt. Því verður að spyrja: Hvaða þættir þurfa að koma fram í orðabókarflettu; og hvernig á að setja þá fram? I öllum orðabókum er að sjálfsögðu sýnd stafsetning flettiorðanna, og í íslensku dugir hún oftast til að átta sig á framburði. í þeim tilvikum þegar svo er ekki, t.d. í tökuorðum sem hafa tvíritað /, sýnir íslensk orðabók (ÍO) framburðinn sérstaklega. Meginþáttur venjulegra orðabóka er merkingarskýring, og hún er auðvitað fyrirferðar- mest í 10, en liggur utan umræðuefnis míns. Ég ætla að hins vegar að líta á það hvernig 25
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84

x

Orð og tunga

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Orð og tunga
https://timarit.is/publication/1210

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.