Orð og tunga - 01.06.1998, Page 57

Dóra Hafsteinsdóttir:
Fagorðaforðinn
Inngangur
Almenn íslensk orðabók. Staða og stefnumið er þema þessa málþings um íslenska orða-
bók. Umfjöllunarefni þessa erindis verður fagorðaforðinn í almennri íslenskri orðabók.
Ég geri úttekt á fagorðaforðanum af einu efnissviði í Islenskri orðabók 2. útg. 1983 (hér
eftir ÍO), sem er eina almenna íslenska orðabókin á markaðnum, og bendi á aðferð til að
velja fagorðaforða í nýja almenna íslenska orðabók, sem á að verða um 100 þús. fletti-
orð að stærð, en ÍO verður væntanlega stofninn í henni. Ég geri grein fyrir muninum á
almennri orðabók, alrænni orðabók og alfræðiorðabók og ber saman fagorðaforða í ÍO
og sambærilegan orðaforða í tveimur erlendum einmála orðabókum; önnur er dönsk,
Nudansk ordbog 12. útg. 1984 (hér eftir NDO), helsta danska almenna orðabókin; hin er
bresk, Collins English Dictionary 3. útg. 1991 (hér eftir CED), viðamikil orðabók með
alfræðilegu ívafi, þ.e. svonefnd alræn orðabók. Til grundvallar legg ég flettiorðaforða af
efnafræðisviði í íslensku alfrœðiorðabókinni 1990 (hér eftir í A). Drepið er á hvar helst
megi finna efnivið úr fagmáli í fyrirhugaða íslenska bók og við hvað sé hægt að miða
val á flettiorðum úr fagmáli. Jafnframt geri ég örstutta grein fyrir muninum á fagmáli
og íðorðaforða.
Fagmál og íðorðaforði
Fagorðaforðinn er víðtækari en íðorðaforðinn. I Nordisk leksikografisk ordbok (hér eftir
Norða) er íðorð (term) skilgreint sem heiti á hugtaki sem tilheyrir tilteknu efnissviði. í
þeirri bók er greint á milli fagmáls (fagsprák) og íðorðaforða (fagvokabular); fagmál
er mál sem fagmenn á tilteknu sviði nota sín á milli; íðorðaforði er orðaforði sem
takmarkast við íðorð á einu eða fleiri efnissviðum.
í Handboki lexikografi skiptirorðabókarfræðingurinn Bo Svensén heildarorðaforða
tungumáls í almennt mál og sérhæft mál. Skilin þar á milli eru þó óglögg. Almenna málið
er sá hluti orðaforðans sem flestir notendur tiltekins tungumáls nota og skilja. Sérhæfða
45