Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.03.1984, Blaðsíða 7

þætti og hefur þannig um leið áhrif
á fóstrið.
Það er þess vegna afar mikilvægt að
safna öllum hugsanlegum upplýs-
ingum um drykkju og drykkjusiði
kvenna, hvar og hvernig sem þær
standa í þjóðfélagsstiganum, svo að
hin sérstöku áhrif áfengis á barnið
sé hægt að aðskilja frá hinni félags-
•egu og umhverfislegu mótun sem
barnið elst upp í.
Það er hins vegar alltaf erfitt að fá
glöggar upplýsingar um drykkju á
nieðgöngutímanum. Stafar það
fyrst og fremst af því að byggja
verður á frásögn mæðranna en þær
hafa tilhneigingu til að leyna
drykkjusiðum sínum og kemur þar
h'klega helst til að þær eru ekki
nógu vel upplýstar eða gera sér
hreinlega ekki grein fyrir hversu
mikil hætta fylgir drykkju þeirra.
Menn hafa velt því fyrir sér hversu
mikið þurfi að drekka og á hvaða
tímabili meðgöngu, til þess að
hætta stafi af. Það er a.m.k. vitað að
enginn tími meðgöngunnar er
hættulaus. Áfengið sem móðirin
neytir fer mjög auðveldlega í gegn-
nm fylgjuna en fóstrið getur ekki
nnnið úr áfenginu á sama hátt og
hún þar sem lifrin er ekki full-
þroskuð og þær frumur sem eru að
myndast, jafnt heilafrumur sem
aðrar, deyja. Þetta á sér stað fyrstu
6 vikur meðgöngutímans. Það hef-
ur verið sannað að hættulegt sé
fyrir hina verðandi móður að neyta
úfengis svo að það er hennar sjálfr-
nr að velja eða hafna. Aðalatriðið
hlýtur alltaf að vera það að eignast
heilbrigt barn.
býratilraunir
Tilraunir á dýrum hafa aukið þekk-
mguna á áhrifum áfengis á fóstur og
skal nú skýrt frá niðurstöðum
nokkurra veigamikilla rannsókna á
því sviði.
• tilraun sem Kronick12 gerði á
músum dældi hann 25% upplausn
af vínanda í ísotonisku saltvatni inn
í kviðarhol þeirra í 0.03 ml/g lík-
amsþyngdar. Síðan fékk saman-
burðarhópur upplausn af ísoton-
isku saltvatni í sama magni. Þetta
var gert á mismunandi tímum með-
göngunnar. Einum hópnum var
gefið á 8. og 9. degi meðgöngu,
annar hópurinn fékk inngjöf á 10.
og 11. degi í meðgöngu og þriðji
hópurinn fékk annað hvort vínanda
eða saltvatn aðeins einn dag í með-
göngu frá 7.-12. dags. Músunum
var slátrað á 18. degi meðgöngu.
Legið var fjarlægt og fjöldi og stað-
setning á lifandi fóstrum, dauðum
fóstrum og frásogið inn í fóstrið
(þ. e. hversu mikið af vínanda
komst inn í fóstrið) var skráð. Hlut-
fall fósturdauða hafði aukist veru-
lega þegar vínandi var gefinn á
9,—12. degi í meðgöngu. Fósturvan-
skapnaður var áberandi meiri sam-
fara vínandameðferð sem gefin var
aðeins á 8., 9. og 10. degi. Það virt-
ist yfirleitt um talsverða fylgni að
ræða eftir því hve mikið og hversu
lengi vínandi var gefinn annars
vegar og á vanskapnaði í fæðingu
hins vegar. Augnskemmdir sáust
oftast á dýrum sem höfðu fengið
inngjöf á 10. degi. Hættuleg tímabil
hvað varðaði annars konar van-
skapnað komu ekki fram við þessa
rannsókn.
Randall o. fl.20 gáfu einnig músum
fljótandi fæði þar sem 25% fæð-
unnar var vínandi en gáfu það að-
eins frá 5. til 10. dags í meðgöngu.
Vínandamagn í blóði var á bilinu
70—120 mg/dl. Samanburðarhópur
var meðhöndlaður eins nema að
sama hitaeiningamagn af sykri var
gefið í stað vínanda. Ófrískum
músum var slátrað á 19. degi með-
göngu. Eftir kerfisbundnar ytri
rannsóknir á fóstrunum var haldið
áfram að rannsaka innri vanskapn-
að í krufningasmásjá. í hópnum
sem fékk vínanda festust fleiri egg
en helmingi meira var þar um fóst-
ur sem urðu að engu en í saman-
burðarhópnum. Þessi auknu fóstur-
lát minnkuðu afkvæmahópinn svo
að meðalfjöldi fóstra og þyngd
þeirra var svipuð í báðum hópun-
um. Af þessum 16 afkvæmahópum
höfðu 15 a. m. k. einn vanskapnað
en í samanburðarhópnum var að-
eins um vanskapnað að ræða í 5 af
29 afkvæmahópum. Í bæði vín-
anda- og sykurhópnum var mark-
tækur munur á þyngd hinna gölluðu
fóstra annars vegar og hinna eðli-
legu hins vegar. f hópnum sem fékk
vínanda komu gallarnir fram á út-
limum þar sem annaðhvort var um
samruna á tám að ræða eða þá að
þær vantaði alveg, en í samanburð-
arhópnum fundust engir útlima-
gallar. Af hjarta- og æðagöllum var
um að ræða galla allt frá göllum í
meginæð til galla í stóru bláæðun-
um. Einnig fundust gallar í hjartanu
sjálfu, svo sem þrenging á mitralopi
og op í skilveggnum á milli hægri og
vinstri slegils. Gallar á þvagfærum
voru í formi útvíkkaðra nýrnaskála
og/eða útvíkkaðra þvagleiðara.
Meiri háttar vanskapnaður á höfði
var sá að höfuðbein voru ekki vaxin
saman og heilinn því jafnvel að
nokkru leyti utan höfuðkúpu. Sum
fóstrin voru með vatnshöfuð eða
vansköpuð augu.
Ellis og Pick4 gerðu sérstakar til-
raunir á hundum þar sem þeir rann-
sökuðu viðbrigðin milli skammta
og svörunar þegar þeim var gefið
áfengi um magasondu allan með-
göngutímann. Við daglegan
skammt á 5.66 g/kg átti sér stað
frjóvgun og eggið festist, en engin
fósturmyndun átti sér stað. Við
daglegan skammt á 4.71 g/kg varð
annaðhvort skyndilegt fósturlát eða
að legið hélt eftir óþroskuðu fóstri.
Tíkur sem fengu daglega 4.2 g/kg
fæddu 49 lifandi afkvæmi með
alvarlegar vaxtarseinkanir. í viðbót
vantaði annað nýrað í 3 afkvæmi,
eitt var með afbrigðilega þroskuð
þvagfæri, þ. e. þvagopin voru opin
inn í kviðarholið, 4 voru með klof-
inn góm og 7 með afbrigðileg skott
eins og klippt væri á þau þvert.
HJÚKRUN’/m - 60. árgangur 5