Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.03.1984, Blaðsíða 19

oft í gegnum svipuð stig og hinn
deyjandi. Öll fræðsla til foreldra og
oft annarra aðstandenda um með-
ferðina og annan gang mála er lík-
leg til að auðvelda þeim að dvelja
hjá barninu undir lokin. Barninu
þarf að skapa rólegt umhverfi og öll
hlýja og snerting er styrkur fyrir
það. Sjá þarf til þess að barnið þjá-
ist sem minnst af verkjum. Fram-
koma starfsfólksins þarf að vera
einlæg og það þarf að sýna þolin-
mæði og hlýju. Á slíkum stundum
er æskilegt að takmarka sem mest
þann fjölda starfsfólks sem annast
barnið. Það er einnig okkar hlut-
verk að styðja syrgjandi aðstand-
endur. Umfram allt þarf þó að
skapa hinu deyjandi barni sem frið-
sælastan dauðdaga og draga úr allri
ógn eftir föngum.
Útskrift
Gott er fyrir barnið að útskriftin sé
því tilhlökkunarefni. Hægt er að
ræða um heimkomuna við barnið
(ef unnt er og heimferð fyrirsjáan-
leg) þannig að það styrkist í trúnni
á að komast heim aftur og finni að
þess sé vænst með tilhlökkun heima
fyrir. Útskriftin þarf að vera vel
undirbúin og ef um eftirmeðferð er
að ræða þarf hún að vera ákveðin
og skipulögð. Foreldrar þurfa einn-
ig aðstoð og því sjálfsagt að þeir fái
viðtal við lækni og hjúkrunarfræð-
ing varðandi allar nauðsynlegar
upplýsingar, t. d. um eftirmeðferð
og meðhöndlun heima fyrst í stað
(og e. t. v. lengur). Ef vel er að út-
skriftinni staðið ætti það að auka
öryggiskennd foreldra sem koma
heim með barn eftir veikindi, jafn-
framt því sem öryggi barnsins
eykst. Kennsla og fræðsla til for-
eldra um þau eftiráhrif sem oft
koma fram eftir heimkomuna eru
ómissandi liðir í útskrift. Skapgerð
margra barna breytist eftir heim-
komuna. T. d. verða mörg þeirra
mun kröfuharðari og ýmis atferlis-
vandamál geta komið fram sem
stafa af ótta og öryggisleysi. Þá
brýst sorgin og reiðin, sem börnin
hafa bælt á spítalanum, gjarnan út.
Mörg börn sýna afturför í þroska
t. d. á þann hátt að væta sig og
hegða sér barnalegar en áður.
Árásargirni getur komið fram sem
afleiðing hræðslu og særinda.
Svefntruflanir og martraðir eru al-
gengar. Algengastar og alvarlegast-
ar eru þessar afleiðingar hjá börn-
um undir 5 ára aldri. Ef foreldrar
eru ekki undirbúnir og þekkja ekki
þessi viðbrögð er hætta á að þau í
örvæntingu sinni bregðist við á
rangan hátt. Umvandanir og
skammir auka enn á öryggisleysi og
ótta barnsins. Við þessar aðstæður
er þörf barnsins fyrir hlýju og skiln-
ing margföld. Bjóða ætti foreldrum
að hafa samband við deildina, sem
barnið lá á, ef eitthvað kemur upp á
og veita þeim upplýsingar ef hægt
er (7 [50-52] 1 [23-24]).
Lokaorð
Að gera efninu „Börn á sjúkrahús-
um" skil virðist kannski í fljótu
bragði létt verk og löðurmannlegt.
Fljótlega urðu þó ljón á vegi mínum
og má segja að fyrst hafi það verið
takmörkun á blaðsíðufjölda. Þá
varð að velja frá hvaða sjónarhorni
efnið skyldi tekið fyrir innan þeirra
marka sem blaðsíðufjöldinn setti.
Ég ákvað að leggja mesta áherslu á
áhættuhópinn innan 4 ára aldurs og
þá aðallega með tilliti til þess
hvernig mætti fyrirbyggja geð-
tengslarof og andlegar truflanir af
völdum sjúkrahúsvistar. Þrátt fyrir
þessa afmörkun á efninu reyndist
frekari niðurskurður nauðsynlegur
og þegar kaflaskiptin voru orðin
nokkuð ljós hefði hæglega mátt
fjalla um hvern kafla á 15 blaðsíð-
um. Útkoman varð því yfirborðsleg
yfirferð þar sem reynt var að koma
sem víðast við til að vekja athygli á
efninu. Ég hef lítið gert af því að
fjalla um sérstakar rannsóknir og
þáttur hjúkrunarferlisins varð alveg
útundan þótt mikilvægi hans sé
augljóst í meðferð barna.
Ég hef oft velt fyrir mér nauðsyn á
samvinnu milli starfsfólks á sjúkra-
húsum og foreldra vegna þess að ég
tel að hún sé ein af aðalforsendum
fyrir velferð barnsins á stofnuninni.
Þrátt fyrir óvísindalega ritgerðar-
smíð hef ég lesið talsvert um þessi
mál og vonandi dýpkað skilning
minn og þekkingu á meðferð barna
að einhverju marki. Ég ætla að
enda þessi skrif á orðum úr bókinni
„Listin að elska“ eftir Erich
Fromm:
„/ augum flestra barna fyrir átta og
hálfs- til tíu ára aldurs felast vanda-
mál ástarinnar næstum einvörðungu
í því að vera elskuð - að vera elskuð
eins og þau eru. Ást barnsins segir:
Ég elska þig af því að ég þarfnast
þín“ (3 [44]).
Verkefni úr NHS 1983.
HEIMILDASKRÁ
1 Atli Dagbjartsson: Parfir foreldru, álagog
aðlögun, Geövernd 1. tbl. 1981.
2 Feldman, Wulf: Hospitalspsykologi,
Munksgárd 1979.
3 Fromm, Erich: Listin að elska. Jón Gunn-
arsson þýddi, Mál og menning 1974.
4 Helga Hannesdóttir: Parfir sjúkra barna,
grein afhent á blaðamannafundi 22. maí
1980.
5 Hendin, David: Death as a Fact of Life,
Warner Paperback Library, New York
1979.
6 Kringler, Einar: Psykiatri, Universitets-
forlaget, Oslo 1980, 3. útgáfa.
7 María Finnsdóttir: Börn á sjúkrahúsi, út-
gefið af höfundi í Reykjavík 1979.
8 Robertson, James: Smábarn pá Sykehus,
Universitetsforlaget, Oslo 1967.
9 Sigríður Björnsdóttir: Almennt rabb um
creative therapy á barnasjúkrahúsum,
grein afhent á námskeiði fyrir starfsfólk á
sjúkrahúsum í art theraphy vorið 1980.
10 Símon Jóhann Ágústsson: Móðurvernd
og föðurhandleiðsla, Geðvernd 1. tbl.
1979.
Ýtarefni:
Kúbler Ross, Elisabeth: On Death and
Dying, Tavistock Publication Ltd.
London 1976.
Freiberg H., Selma: De magiske árene,
Gyldendal Norsk Forlag, 5. útgáfa, Oslo
1973.
HJÚKRUN '/m - 60. árgangur 17